آیا دروغ در رابطه عاشقانه کار اشتباهیست؟ به طور کلی، دروغ بر ریشه اعتماد در روابط، تیشه می‌زند. اما تمام دروغ‌ها مخرب هستند؟ به عنوان مثال هنگامی که همسرمان لباس جدیدی که خریده را می‌پوشد و از ما نظر می‌خواهد، اگر نظر مثبتی نداشته باشیم، شاید بیان صادقانه آن کار راحتی نباشد و ترجیح بدهیم با یک نظر مثبت مصلحتی او را خوشحال کنیم! بنابراین آشنایی با انواع دروغ برای پاسخگویی به این سوال الزامی می‌باشد.
اما مثال ذکر شده اصلا و به هیچ عنوان به این معنا نیست که می‌توان برای تمام دروغ‌ها توجیهاتی منفعت طلبانه ساخت و نام آن را دروغ مصلحتی گذاشت؛ زیرا تکرار این کار به مرور، آثار مخربی بر کیفیت رابطه می‌گذارد. در ادامه مفصل به این موضوع می‌پردازیم و آثار منفی دروغگویی در روابط را بیان می‌کنیم.
انواع دروغ
همان‌طور که در بخش مقدمه هم به آن اشاره شد، دروغ انواع گوناگونی دارد و آشنایی با آن برای بررسی آثار دروغ در رابطه عاشقانه الزامی است. (این دسته بندی، نتایج یک پایان نامه، از دانشگاه ویسکانسین ـ میلواکی است.)
۱. دروغ سفید
این دروغ‌ها عموماً پنهان کردن حقایقی جزئی، با نیت خیرخواهانه و پیامدهای جزئی هستند. بسیاری از ما دروغ سفید می‌گوییم تا از احساسات دیگران در امان بمانیم، اعتماد به نفس فرد مقابل را افزایش دهیم یا تعاملات اجتماعی خود را دلپذیرتر کنیم. به عنوان مثال اگر دوستی نظر ما را درباره مدل موی جدیدش سوال کند ترجیح می‌دهیم با جمله‌ای مثل «زیبا شدی.» محل را ترک کنیم! حتی اگر نظر قلبیمان این نباشد. جملاتی از این قبیل ممکن است دروغ‌های کم ضرری باشند.
۲. دروغ خاکستری
این دروغ‌ها نادرست هستند اما ممکن است به عنوان ابزاری برای ایجاد تاثیر مثبت استفاده شوند. دروغ خاکستری معمولا جدی‌تر از دروغ سفید است و در یک ناحیه خاکستری قرار دارد؛ یعنی نمی‌توان با قطعیت درباره قابل توجیه بودن یا نبودن آن نظر داد. این نوع دروغ می‌تواند نشان‌دهنده پیچیدگی تجربه‌های انسانی باشد؛ مانند بسیاری از موارد دیگر که تعیین درستی یا نادرستی آن، بسته به تجربه انسان‌ها متفاوت است. به عنوان مثال اگر برای نجات شغل فرد دیگری به رئیسمان دروغ بگوییم، از یک کار اشتباه برای نیتی مثبت استفاده کرده‌ایم که ممکن است از نظر من کاری درست و از نظر شخص دیگری، نادرست تلقی شود.
۳. دروغ‌های واقعی
این پایان نامه، دروغ واقعی را این‌گونه تعریف می‌کند: «دروغ‌های غیر قابل قبولی که بدخواهانه، خودخواهانه و جعل کامل حقیقت هستند و پیامدهای جدی به دنبال دارند.» اگر واقع بینانه به دروغ‌هایی که می‌گوییم نگاه کنیم، اکثر آن‌ها در این دسته قرار می‌گیرند؛ چرا؟ چون می‌توانند به پیامدهای جدی و در بسیاری از مواقع غیر قابل جبران منجر شوند. (بنابراین به دنبال گنجاندن دروغ‌های خود در دسته سفید یا خاکستری نباشید! برای درک بهتر، دروغ بیان شده را یادداشت کنید و رو به روی آن پیامدها را بنویسید. تفکر درباره پیامدها، ما را با عواقب حرف‌هایی که می‌زنیم آشنا می‌کند.)
چرا افراد در رابطه دروغ می‌گویند؟
و اما چرا افراد تمایل به دروغ گفتن پیدا می‌کنند؟ به طور کلی دلایل دروغگویی، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اجتناب از تعارض، حس خجالت یا ترس از مواجهه با عواقب رفتار خود
- ترس از طرد شدن، پایان رابطه و از دست دادن همسر
- پنهان کردن کار یا رفتاری که مطلوب شریک عاطفی نیست
- تمایل به حفظ کنترل یک موقعیت
- با این هدف که خود را خوب‌تر، موفق‌تر، با استعدادتر یا خاص‌تر از چیزی که واقعا هستند جلوه بدهند.
- به تعویق انداختن نیاز به ایجاد تغییرات در زندگی
- تلاش برای محافظت از احساسات دیگران
- عادت به دروغ گفتن!
نشانه‌های فرد دروغگو
فردی که دروغ می‌گوید ممکن است یک یا چند مورد از حالات و واکنش‌های زیر را از خود نشان دهد:
- از تماس چشمی اجتناب می‌کند. معمولا فردی که سعی در پنهان کردن حقیقت دارد، نمی‌تواند مستقیماً به چشم طرف مقابل نگاه کند.
- جزئیات کمی ارائه می‌دهد یا مبهم صحبت می‌کند. وقتی واقعیت را بیان نمی‌کند، نمی‌تواند به جزئیات بپردازد یا به سوالات فرد مقابل پاسخ واضح و شفاف بدهد. زیرا ساختن دروغ‌های جدید زمان‌بر خواهد بود!
- ممکن است زبان بدن، متناقض به نظر برسد. گاهی ناخودآگاه، فرمان بدن را در دست می‌گیرد و همه‌چیز را لو می‌دهد! به عنوان مثال ممکن است بگوید «نه» اما سرش را از جهت بالا به پایین تکان بدهد.
- علاوه بر این گاهی ممکن است زبان بدن غیرمعمول باشد. مثل بی‌قراری، سفتی عضلات، مالش ابرو، بازی با مو و …
- اگر مدام به دفاع از خود و صحبت‌هایش پرداخت یا به طرز افراطی سعی در انکار اتهامات داشت، می‌توانید او را مجرم شناسایی کنید!
- نشانه مهم بعدی می‌تواند تناقض در صحبت‌ها باشد. همه ما جمله «درغگو کم حافظه است.» را شنیده‌ایم. زیرا وقتی فرد سعی می‌کند بر خلاف واقعیت سخن بگوید، ساختن جملات و داستان‌های جدید، ذهن او را از به خاطر سپردن جملات قبل دور می‌کند!
- نوسان در میزان بلندی صدا نیز می‌تواند یکی از نشانه‌های دروغ گفتن باشد.
- ممکن است سعی کند بیش از حد معمول و به طور افراطی اطلاعات یا جزئیات ارائه دهد، زیرا فکر می‌کند شرح جزئیات بیش‌تر، صحبت‌هایش را طبیعی‌تر جلوه می‌دهد.
آثار مخرب دروغ در رابطه عاشقانه
و اما رسیدیم به مهم‌ترین قسمت، یعنی بررسی آثار منفی دروغ در رابطه عاشقانه. در این بخش بیان می‌کنیم که عادت به جعل حقیقت و دروغگویی به شریک عاطفی، در بلند مدت چه عواقبی به دنبال خواهد داشت.
۱. رشته‌های صمیمیت را از بین می‌برد
همان‌طور که در مقاله «دلایل سرد شدن رابطه عاطفی» بیان کردیم، مسئولیت برقراری رشته‌های صمیمیت در یک رابطه عاشقانه، بر عهده هر دو طرف رابطه است. اما دروغ گفتن نه تنها کمکی به این موضوع نمی‌کند بلکه ریشه صمیمیت‌های ایجاد شده را نیز سست می‌کند. در یک رابطه سالم، شفافیت باید همیشه جانشین راز شود. رابطه‌ها شفابخش هستند، اگر هر دو طرف صادق باشند و یک‌دیگر اعتماد کنند.
دوست داشتن جریان عجیبی است که اگر درست و کامل حس شود، بدن و فکر را باهم هماهنگ می‌کند، قدرتی درونی را بیدار می‌کند، بیش‌تر تعارض‌های درونی را حل می‌کند و ما را در مقابل دردِ تنها روبه رو شدن با مشکلات همراهی می‌کند.
۲. اعتماد را نابود می‌کند
اعتماد یکی از ستون‌های اصلی در هر رابطه‌ای می‌باشد و هر دروغ مانند تیشه‌ایست که به ستون اعتماد زده می‌شود. در حقیقت دروغ گفتن های مداوم، سرزمین رابطه را برای سکونت طرفین غیرممکن می‌کند. علاوه بر این، از بین رفتن حس اعتماد، هزینه‌ی زیادی دارد؛ زیرا احیای مجدد آن بسیار سخت و گاهی غیر ممکن است. به همین دلیل در بسیاری از مواقع، نابودی اعتماد به پایان رابطه منجر خواهد شد.
۳. در طرفین رابطه، حس انزوا و جدا افتادگی ایجاد می‌کند
شخصی که دروغ می‌گوید و سعی در پنهان کردن چیزی دارد، نمی‌تواند عمیقاً در رابطه باشد؛ زیرا گاهی پنهان‌کاری به دروغ‌های بیش‌تر منجر می‌شود و فرد را از شریک عاطفی دور می‌کند. علاوه بر این فردی که به او دروغ گفته می‌شود، ممکن است به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه متوجه این موضوع شود و پس از خدشه‌دار شدن حس اعتماد، نتواند مثل قبل، رابطه‌ای عمیق داشته باشد. بنابراین به مرور رشته‌های صمیمیت از بین می‌رود و طرفین رابطه بیش‌تر از هم دور می‌شوند.
۴. دروغ نشان‌دهنده عدم احترام است
وقتی صداقت داریم و برای اعتماد شریک عاطفی ارزش قائلیم، در حقیقت حس احترام را به فرد مقابل منتقل می‌کنیم. با زبان بی‌زبانی (!) به او می‌گوییم «برای صمیمیت و اعتمادی که در رابطه ما وجود دارد اهمیت قائلم و حاضر نیستم با دروغ آن را خدشه‌دار کنم.» در نتیجه درون هر دروغی یک حس عدم احترام نیز نهفته است.
۵. بر جسم و روان آثار منفی می‌گذارد
مطالعات نشان می‌دهد افرادی که بیش‌تر در رابطه دروغ می‌گویند، بیش‌تر به تنش‌های روانی دچار می‌شوند. حتی شاید عجیب باشد اما علائم جسمی بیش‌تری نیز مثل گلو درد یا سردرد را گزارش کرده‌اند. بنابراین هنگامی که به طور مداوم به شریک عاطفی خود دروغ می‌گوییم، ممکن است به مشکلات جسمی یا روانی دچار شویم و علاوه بر کاهش عملکرد خودمان، بر پویایی رابطه نیز تاثیر بگذاریم. (تاثیر پنهان ناخودآگاه بر جسم را نباید دست کم بگیریم.)
۶. دروغ و آثار منفی آن می‌تواند در نهایت به جدایی منجر شود
دروغ‌های متعدد، ممکن است به پایان رابطه عاشقانه و جدایی نیز ختم شود. برخی از زوج‌ها ممکن است بتوانند در برابر سطوح متفاوت دروغ مقاومت کنند و رابطه را (هرچند با کیفیت پایین) ادامه دهند اما در بسیاری از مواقع افراد با تخریب ستون اعتماد، توانی برای ادامه رابطه ندارند و تصمیم به جدایی می‌گیرند. تمام پیامدهای بیان شده در موارد قبل نیز، می‌توانند دلایلی برای پایان رابطه باشند.
چگونه با عدم صداقت در یک رابطه کنار بیاییم؟
آیا طرفین رابطه می‌توانند آسیب‌های ناشی از عدم صداقت را جبران کنند؟ قطعا امکان پذیر است اما در وهله اول فرد دروغگو باید قصد تغییر و اصلاح داشته باشد و به همکاری هر دو طرف نیاز دارد. گاهی فردی که صداقت را در رابطه از بین می‌برد، با مشکلات عمیق‌تری درگیر است؛ مانند تروما، روابط سمی گذشته، شرایط نامناسب خانوادگی در دوران کودکی و … . بنابراین رفع مشکلات بنیادین در اولویت اول قرار دارد.
در بسیاری از مواقع ممکن است حل این مشکلات و رفع ریشه‌های عدم صداقت از توانایی خود فرد خارج باشد؛ پس باید به روانشناس یا درمانگر مراجعه کند تا با کمک یک فرد متخصص از دلایل اصلی و ناخودآگاه، اطلاع پیدا کند و سپس برای تغییر قدم بردارد.
جمع بندی
به پایان مقاله «دروغ در رابطه عاشقانه» رسیدیم. در همه شرایط، افزایش آگاهی نجات بخش است. گاهی عادت داریم دروغ بگوییم اما نمی‌دانیم این رفتار چه آسیب‌هایی به کودکِ رابطه وارد می‌کند. همان‌طور که در تمام مقالات گفته‌ایم، رابطه سالم بدون تلاش و محافظت هر دو طرف به دست نمی‌آید و یکی از اقداماتی که سلامت رابطه کمک می‌کند، حفظ صداقت و شفافیت است.
تا به حال از جانب شریک عاطفیتان، دروغ شنیده‌اید؟ چگونه برخورد کردید؟
نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
منابع:
- https://www.betterhelp.com/advice/love/love-and-lies-do-not-mix-heres-why/
- https://www.verywellmind.com/how-to-tell-if-spouse-is-lying-2300996
- کتاب تکه‌هایی از کل منسجم
