در کتاب دینی مسیحیان، چیزی به اسم 4 سوار وجود دارد! در واقع مسیحیان باور دارند این 4 سوار که شامل بیماری، مرگ، جنگ و قحطی هستند، در آخرالزمان وارد دنیا شده و هرج و مرج ایجاد میکنند. با ایده گرفتن از این تمثیل، دکتر جان گاتمن که به عنوان یکی از بزرگترین محققان رابطه شناخته میشود، از 4 سوار یا در واقع رفتارهای مخرب رابطه نام میبرد که میتواند هر رابطهای را از بین ببرد! در ادامه این مقاله ابتدا به این 4 رفتار اشاره کرده و سپس به سراغ دیگر منابع ارزشمند رفته تا ببینیم نظر آنها در مورد رفتارهای از بین برنده رابطه چیست؟
رفتارهای مخرب رابطه
حدودا 25 سال پیش، دکتر جان گاتمن یک آزمایشگاه با نام آزمایشگاه عشق راهاندازی کرد و در آن به بررسی زوجها و نحوه تعامل آنها مشغول شد. گاتمن در نتیجه تحقیقاتش زوجها را به 2 دسته تقسیم کرد:
- استادان رابطه (masters of relationships)
- فاجعهها (disasters)
دکتر گاتمن میگوید 4 رفتار مخربی که باعث میشود یک رابطه به شدت آسیب ببیند و زوج به دسته فاجعهها بروند، به این شرح هستند.
1_ انتقاد!
البته که انتقاد به تنهایی به عنوان یک ویژگی مخرب رابطه شناخته نمیشود. در واقع دکتر گاتمن به طور دقیقتر آن را شروع خشن مینامد! منظور چیست؟ مثلا اینکه یکی از طرفین زوجین بدون مقدمه شروع به انتقاد از رفتار یا خود او کند: ((تو خیلی به من بیتوجهی، خیلی آدم بیخیالی هستی و… .))
اما راهکار چیست؟ در جلسات مشاوره پیش از ازدواج به شما در مورد اصول انتقاد کردن در عین آرامش توضیح داده میشود. اما به طور خلاصه:
- بهتر است ابتدا به یک یا چند ویژگی مشترک طرف مقابل اشاره کنید،
- از او قدردانی کنید،
- سپس در مورد مشکل موجود صحبت کنید،
- احساسی که در اثر رفتار او در شما ایجاد میشود را برایش توصیف کنید،
- به جای خود او، به رفتارش انتقاد کنید.
2_ حالت تدافعی!
در اغلب مواقع وقتی که فردی دچار انتقاد واقع میشود، به حالت تدافعی میرود. مخصوصا اگر انتقاد به شکل نادرست بیان شود، شکل گرفتن این حالت در طرف مقابل احتمال بیشتری دارد. در این شرایط، فردی که به حالت تدافعی رفته هیچ نرمی از خودش نشان نداده و انتقادات وارده را نمیپذیرد. به این ترتیب عملا به جای اینکه گفتگویی سازنده میان زوج شکل بگیرد، یک بحث بینتیجه به وجود میآید.
اما راهکار چیست؟ حتی اگر طرف مقابل به شکل نادرستی از شما انتقاد میکند، سعی کنید به شکل فعال صحبتهایش را شنیده و حتی احساساتش را تایید کنید. مثلا بگویید میفهمم که حسابی به خاطر فلان موضوع ناراحتی… . در ادامه هم باید در مورد نیازهایش صحبت کرده و متوجه شوید که دقیقا چه نیازی دارد که باید برطرف شود. سپس در مورد نحوه رفع نیاز او و اینکه چقدر در توان و عهده شماست صحبت کنید.
3_ تحقیر!
گاتمن از تحقیر به عنوان ویرانگرترین رفتار مخرب رابطه و مهمترین پیشبینیکننده طلاق و جدایی اسم میبرد! منظور از تحقیر این است که به نوعی به طرف مقابل بگویید من یا شخص دیگری از تو بهتر هستیم.
اما راهکار چیست؟ عشق! در واقع گفته شده که صحبت کردن با همسرتان با عشق و تحسین همه چیز را تغییر میدهد. همینطور ایجاد فرهنگ قدردانی و سپاسگزاری در رابطه به شما کمک میکند تا متوجه شوید شریکتان چقدر انسان شگفتانگیزی است.
به جز این دکتر گاتمن به این موضوع اشاره کرده که در زمان تعارضها و وقتی که میخواهید مشکلاتتان را مطرح کنید، باید شروعی آرام داشته و احساساتتان را در مورد مشکلات و نیازهایتان مطرح کنید.
4_ انفعال!
در حالی که خیلیها تصور میکنند بحث نکردن و امتناع از ادامه دادن بحث و گفتگو به معنی بهبود دادن وضعیت است، گاتمن میگوید صحبت نکردن باعث میشود میان زوج رنجش به وجود بیاید. به این ترتیب که یکی از طرفین احساس طرد شدن پیدا کرده و حس میکند مورد بیمهری قرار گرفته است.
اما راهکار چیست؟ آرامش! شما باید بتوانید خودتان را به آرامش رسانده و در یک فضای امن و قابل کنترل با طرف مقابلتان صحبت کنید تا با همدلی و محبت، در مورد موضوع به یک نتیجه ارزشمند و دلخواه برسید.
دیگر رفتارهای مخرب رابطه چیست؟
خب، از دکتر گاتمن و تحقیقاتش که بگذریم، بقیه منابع هم به یکسری از رفتارهای مخرب رابطه اشاره کردهاند. که در ادامه به سراغ آنها رفته و به طور خلاصه بررسیشان میکنیم.
1_ باجگیری عاطفی
بسیاری از شرکا در زمان صمیمیت یا در زمانی که دچار احساسات بدی مثل غم هستند، بخشی از تاریخچه زندگی شخصیشان را با هم به اشتراک میگذارند. مثلا رازها، آسیبهای روحی که تحمل کردهاند، دردها، خیانتها، اشتباهات و… . در روابط سالم اصولا هر دو طرف گوش شنوایی برای شنیدن این موضوعات داشته و مایل به التیام بخشیدنِ این دردها هستند.
اما در بعضی روابط یکی از طرفین بعد از مدتی اقدام به سوء استفاده کرده و به کمک همین اطلاعات، باجگیری عاطفی میکند. مثلا متوجه آسیبپذیر بودن طرف مقابل شده و او را تهدید به ترک میکند!
2_ فداکاری یکطرفه!
ببینید، یک “ازدواج موفق” از فداکاریهای پیاپی تشکیل شده، اما وقتی این فداکاریها صرفا از طرف یک نفر باشد، رابطه ممکن است به سمت و سوی نامناسبی برود. البته همین که اگر یکی از زوجین هیچ علاقهای به فداکاری نداشته و صرفا بخواهد طرف مقابل برایش فداکاری کند، خودش نشان میدهد رابطه در نقطه خوبی قرار نگرفته است.
3_ دلجویی نکردن
حتی در بهترین روابط هم همیشه تعارضات و بحثهایی وجود دارد که به نتیجه نرسیده و هر دو طرف را از یکدیگر ناراحت میکند. اما ادامهدار شدن قهر و عدم دلجویی هیچ کدام از طرفین از طرف دیگر، میتواند به عنوان یک رفتار مخرب باعث شود رابطه از مسیر خودش بیرون بیاید.
4_ توهین به دنیای مطلوب
در تئوری انتخاب موضوع مهمی به اسم دنیای مطلوب مطرح میشود. در واقع تصاویر درون دنیای مطلوب هر انسانی، چیزهایی هستند که به ترتیبی نیازهای او را برآورده کردهاند. مثلا ممکن است مادر شما برایتان به شدت ارزشمند بوده و در دنیای مطلوبتان باشد. یا شغل همسرتان با توجه به اینکه به او احساس ارزشمندی و موفقیت میدهد، در دنیای مطلوبش جای گرفته باشد. حالا اگر در رابطه یکی از طرفین به دنیای مطلوب طرف دیگر بیاحترامی کند، به شدت او را ناراحت خواهد کرد.
5_ عدم صداقت
اگر به جلسات مشاوره پیش از ازدواج یا زوج درمانی رفته باشید، احتمالا این موضوع را به خوبی میدانید که باید مراقب دیوار اعتماد در رابطهتان باشید! در واقع دیوار اعتمادی که در روابط زناشویی وجود دارد ممکن است به آسانی و صرفا با یک دروغ کوچک فرو بریزد.
نکته: همانطور که در مقاله تاثیر گذشته همسر بر ازدواج هم گفتم، هر کسی در گذشتهاش نقاط تاریکی دارد و قرار نیست چیزهایی که واقعا به همسرتان مربوط نیست را برای او بازگو کنید. اگر شما با این مشکل روبرو هستید، این مقاله را مطالعه کنید تا متوجه شوید که باید در مورد چه چیزهایی با او صحبت کرده و در مورد چه چیزهایی صحبت نکنید.
خلاصه: رفتارهای مخرب رابطه، رفتارهایی هستند که یا در صورت تکرار مداوم یا گاها در صورت یک بار رخ دادن میتواند تاثیر بسیار بدی روی ذهن طرف مقابل و همینطور روی صمیمیت رابطه بگذارد. بنابراین یکی از معیارهای ازدواج موفق این است که به خوبی این رفتارها را شناخته و از آنها دوری کنید.
کلام آخر
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله با مهمترین رفتارهای مخرب رابطه آشنا شدیم و فهمیدیم که کدام رفتارها میتوانند به شدت روی رابطه شما تاثیر منفی بگذارند. اگر سوالی دارید در بخش نظرات آن را مطرح کنید تا روانشناسان پل پاسختان را بدهند.
منابع: