اغلب اوقات اصطلاحات “اختلال روانی” و “اختلال شخصیت” به طور متقابل یا به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند. اما آیا این دو عبارت یک معنی را می‌دهند؟ خیر، این دو عبارت، در حقیقت، دو مفهوم متفاوت را توصیف می‌کنند که هر یک دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. در این مقاله، قصد داریم تا با بررسی تعاریف و نشانه‌ها، تفاوت بین اختلال روانی و اختلال شخصیت را بررسی کنیم.
اختلال روانی چیست
به طور کلی، اختلال روانی به‌عنوان یک اختلال قابل‌توجه در فرد در حوزه‌های شناخت، تنظیم هیجان، یا رفتار تعریف می‌شود. این اختلالات معمولاً با دلایلی مثل استرس قابل‌توجه همراه هستند که بر حرفه، تحصیل و روابط اجتماعی فرد تأثیر می‌گذارد. نکته مهم درباره اختلال روانی این است که در صورتی که این اختلال در زندگی، به دلیل یک مشکل پزشکی یا رویداد سهمگین در زندگی باشد؛ تشخیص اختلال روانی اشتباه است!
آدم‌های بزرگ ریسک می‌کنند! اما نه بر سرِ سلامت روان و زندگی‌شون…
مراقب باش داری سرِ چی قمار می‌کنی…
برای مثال؛ افسردگی تا یک سال پس از فوت همسر، یک واکنش طبیعی به این رویدار سهمگین است و تشخیص اختلال افسردگی اشتباه خواهد بود. از طرف دیگر، افسردگی به دلیل بیماری سخت مثل سرطان یا حتی کمبود ویتامین D نیز اشتباه است! چون مولفه‌های پزشکی، دلیل افسردگی را توجیه می‌کنند.
به بیان دیگر، اختلال روانی در صورتی تشخیص داده می‌شود که شناخت و هیجانات فرد منجر به اختلال در زندگی وی شده باشد.
رایج‌ترین اختلالات روانی
نکته: تمامی اطلاعات این بخش، بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی در تابستان 2019 است.
- اختلالات اضطرابی
در سال 2019، 301 میلیون نفر، از جمله 58 میلیون کودک و نوجوان، با یک اختلال اضطراب زندگی می‌کردند. اختلالات اضطراب با ترس و نگرانی بیش از حد و اختلالات رفتاری مربوطه تشخیص داده می‌شوند. علائم به‌قدری شدید هستند که منجر به ناراحتی قابل‌توجه یا کاهش قابل‌توجه در عملکرد می‌شود.
در سال 2019، 280 میلیون نفر، از جمله 23 میلیون کودک و نوجوان، با افسردگی زندگی می‌کردند. افسردگی با نوسانات خلق عادی و پاسخ‌های عاطفی کوتاه‌مدت به چالش‌های زندگی روزمره متفاوت است.
- روان گسستگی
این دسته از اختلالات با آگاهی و فکر منحرف تشخیص داده می‌شود. شایع‌ترین نمونه از این دسته، اسکیزوفرنی است.
PTSD گاهی به‌عنوان یک نوع خاص از اضطراب شناخته می‌شود که پس از تجربه یک رویداد تکان‌دهنده یا تهدیدی بروز می‌کند.
OCD یک اختلال با الگوی مکرر از تفکرات («وسواس‌گونه») و رفتارهای («اجبارگونه») تعریف می‌شود که فرد توانایی کنترل آنها را ندارد.
اختلال شخصیت چیست
اختلال شخصیت یک وضعیت سلامت روانی است که در آن افراد الگوی طولانی مدتی از دیدگاه به خود و واکنش به دیگران را نشان می‌دهند که باعث مشکلات می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اغلب دچار سختی در درک احساسات و تحمل استرس می‌شوند و گاها به‌صورت بی‌اندیشه عمل می‌کنند.
برای طبقه‌بندی به عنوان یک اختلال شخصیت، مسیر فکرکردن، احساس‌کردن و رفتارکردن یک فرد باید از انتظارات فرهنگ خارج شود، باعث ناراحتی یا مشکلات در عملکرد شود و در طول زمان باقی بماند. الگوهای تجربه و رفتار معمولاً در دوران نوجوانی یا ابتدای بزرگسالی شروع می‌شوند.
بدون پیگیری درمان اختلالات شخصیت ممکن است طولانی باشند. در DSM-5-TR، ده نوع خاص از اختلالات شخصیت وجود دارد. اختلالات شخصیت الگوهای طولانی‌مدت رفتار و تجربه درونی هستند که به طور قابل‌توجه از آنچه انتظار می‌رود، متفاوت هستند. آنها حداقل در دو بخش از 4 حوزه زیر تأثیر مى‌گذارند:
- فکرکردن درباره خود و دیگران
- پاسخ‌دادن به لحاظ عاطفى
- برقرارى ارتباط با دیگران
- کنترل‌کردن رفتار خود
مفهوم شخصیت در روانشناسی
به طور کلی، شخصیت به‌عنوان راه فکرکردن، احساس‌کردن و رفتارکردن است که یک فرد را از دیگران متمایز می‌کند. شخصیت یک فرد تحت‌تأثیر تجربیات، محیط (محیط اطراف، وضعیت زندگی) و ویژگی‌های به ارث رسیده شکل می‌گیرد. شخصیت یک فرد معمولاً در طول زمان تغییر نمی‌کند و وقتی مشکلی در سطح شخصیت فرد وجود داشته باشد، به آن اختلال شخصیت می‌گوییم.
چند نوع رایج اختلال شخصیت
اختلالات شخصیت در سه دسته یا خوشه تقسیم می‌شوند. هر خوشه دارای ویژگی‌های مشترک خاص خود است.
خوشه A:
اختلالات شخصیت با فکر و رفتار غیرعادی و جامعه ناپسند
- اختلال شخصیت پارانوئید: ویژگی اصلی این بیماری پارانوئید یا ترس بی‌پایه و بنیاد است. افراد مبتلا به این بیماری معمولاً باور دارند که دیگران در حال توهین، آسیب رساندن یا تهدید آنها هستند.
- اختلال شخصیت اسکیزوئید: این بیماری با الگوی مداوم برای جدایی و عدم علاقه به روابط بین‌فردی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری دارای محدوده کم حالات، هنگام تعامل با دیگران هستند.
- اختلال شخصیت اسکیزوتیپال: افراد مبتلا به این بیماری الگوی مداوم را نشان می‌دهند که با ترس شدید و نیاز کم به رابطه نزدیک همراه است. رابطه‌ها ممکن است به دلیل دیدگاه‌های منحرف، خرافات و رفتارهای غیرعادی آنها محدود شود.
خوشه B:
اختلالات شخصیت با رفتار نامنظم و نمایشی
اختلال شخصیت مرزی برای بانوان و اختلال شخصیت ضداجتماعی برای آقایان، رایج‌ترین اختلالات این خوشه هستند.
خوشه C:
اختلالات شخصیت با رفتار مضطرب یا پریشان یا پریشان‌کننده
بر اساس آمار اختلال شخصیت وسواسی جبری (با اختلال وسواس جبری اشتباه نشود) رایج‌ترین اختلال این خوشه است.
بیشتر بخوانید:
تفاوت بین اختلال روانی و اختلال شخصیت
بنا بر اطلاع داده شده، می‌توان این برداشت را داشت که اختلال شخصیت بخشی از اختلالات روانی است؛ بنابراین بررسی فرق بین اختلال روانی و اختلال شخصیت، به جزئیات کوچک اما مهم برای متخصصان ختم می‌شود.
در نهایت؛ تفاوت بین اختلال روانی و اختلال شخصیت مربوط به ریشه مشکل، نحوه و مسیر درمان می‌شود.
تفاوت بین بیماری، اختلال و سندرم
- بیماری: بیماری یک فرایند پاتولوژیک است که متخصصان بهداشت و درمان می‌توانند آن را ببینند، لمس کنند و اندازه‌گیری کنند. بیماری‌ها علائم خاص خود را دارند. هنگام تشخیص بیماری‌ها، متخصصان بهداشت و درمان به دنبال علائم خاص و یافته‌های بالینی هستند.
- اختلال: اختلال یک وضعیت غیرطبیعی فیزیکی یا روانی است. اختلال، در عملکردهای طبیعی بدن یا قسمتی از بدن است. به‌عنوان مثال، اختلال ناشی از بیماری قلبی آریتمی یا ضربان نامنظم قلب به طور کلی به‌عنوان اختلال قلبی شناخته می‌شود. آریتمى خود یک بیمارى نیست – ضربان نامنظم قلبى است که به‌عنوان نتیجه داشتن بیمارى قلبى رخ مى‌دهد.
- سندرم: سندرم به معنای گروه منسجم و هم‌زمان علائم و نشانه‌های پزشکی است که با هم مرتبط هستند. سندرم‌ها معمولاً با تجزیه و تحلیل علائم تشخیص داده می‌شوند. به‌عنوان مثال، سندرم داون، سندرم تورت، سندرم اسپرگر و سندرم رستلس لگ (پای بی‌قرار) هر کدام دارای مجموعه خاص خود از علائم هستند.
دسته‌بندی در روانشناسی
این دسته‌بندی در روانشناسی، با وجود پیروی از قوانین کلی، کمی با جزئیات بیشتر دنبال می‌شود و این کلمات می‌توانند معانی متفاوتی در این زمینه داشته باشند.
برای مثال، یک مشکل روانشناختی، صرفاً یک ایراد یا اشتباه در فرایند شناختی یا هیجانی فرد است. مشکل بعد از جلسات اولیه روان‌درمانی کشف می‌شود و بر اساس مشکلات مختلف که به یکدیگر مرتبط‌اند، سندرم‌ها تشخیص داده می‌شوند. سندرم، دسته‌ای از علائم و نشانه‌ها است که بخش مشخص و قابل تفکیکی از زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. مثلاً سندرم پیش از قاعدگی، صرفاً پیش از قاعدگی وجود دارد و تمامی زندگی فرد را با مشکل مواجه نمی‌کند.
وقتی علائم سندرم به بخش‌های دیگر زندگی فرد رسوخ کنند، اختلال تشخیص داده می‌شود. مفهوم واژه اختلال در روانشناسی، به مفهوم آن در فرهنگ لغات نزدیک‌تر است. به بیان دیگر، تا مشکل موجود، شامل دسته از علامت‌ها نباشد و در تمامی زندگی فرد وجود نداشته باشد، اختلال تشخیص داده نمی‌شود. به بیان دیگر ملاک تشخیصی تمامی اختلالات، ایجاد اختلال در زندگی روزمره است.
کلام آخر
در این مقاله، ما به بررسی تفاوت بین اختلالات روانی و اختلال شخصیت پرداختیم. هر چند هر دو نوع از اختلالات سلامت روانی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، اما هر یک دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود هستند.
اختلالات روانی با نشانه قابل‌توجه همراه هستند که بر تحصیل، حرفه یا روابط اجتماعی فرد تأثیر می‌گذارد. در مقابل، اختلالات شخصیت الگوهای طولانی مدت رفتار و تجربه درونی را نشان می‌دهند. با بررسی چند نوع رایج از هر دو نوع اختلال، ما به درک بهتری از آنها دست یافتیم. در نهایت، با بحث درباره تفاوت بین بیماری، اختلال و سندرم، ما به درک عمق تفاوت‌های بین این مفاهیم پزشکی پیچیده دست یافتیم.
امیدوارم که با خواندن این مقاله، شما نه‌تنها به درک بهتری از این دو نوع اختلال دست پیدا کنید، بلکه بتوانید تفاوت‌های آنها را نیز درک کنید. با تشکر از شما و وقتی که صرف مطالعه این مقاله کردید. امید است که سلامت و سرزنده باشید.
منابع:
