درمان اختلال شخصیت

اختلال شخصیت به‌عنوان یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانی یکی از ترسناک‌ترین آنها است! این اختلال به‌عنوان یک اختلال فراگیر، جوانب مختلف زندگی فرد و اطرافیانش را درگیر می‌کند. در این مقاله از نحوه درمان اختلال شخصیت و نکات مهم پیرامون آن صحبت خواهیم کرد.

اختلال شخصیت چیست

اختلال شخصیت یک نوع اختلال روانی است که در آن الگوهای طولانی‌مدتی از تفکر و رفتار ناسالم و فاقد انعطاف وجود دارد. این الگوها ممکن است باعث رفتارهای بی‌پروا، بی‌مسئولیتی و عدم درک احساسات در سطح شناختی شود. این مسائل می‌تواند باعث شود که فرد دچار مشکلات جدی در زندگی خانوادگی، فعالیت‌های اجتماعی، عملکرد کار و مدرسه و کیفیت زندگی کلی شود.

علت اختلال شخصیت

با توجه به گستردگی اختلال شخصیت، علت دقیق آن کاملاً مشخص نیست، اما محققان معتقدند که ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی در توسعه این اختلالات نقش دارند. در پژوهش‌های انجام شده، چند عامل یا زنگ خطر برای اختلال شخصیت پیدا شد که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر می‌شود.

• ژنتیک: برخی از ویژگی‌های موجود در اختلال شخصیت به‌صورت ژنتیکی منتقل می‌شود.
• مواجهه با سوءرفتار در کودکی: تحقیقات نشان داده است که رابطه‌ای بین تعداد و نوع آسیب‌های کودکی و توسعه اختلال شخصیت وجود دارد. به‌عنوان مثال، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی نرخ بالایی از آسیب جنسی در کودکی دارند.
• آزار کلامی: در یک مطالعه بر روی 793 مادر و فرزند، پژوهشگران از مادران پرسیدند که آیا آنها سر فرزندان خود فریاد کشیده‌اند، به آنها گفته‌اند که آنها را دوست ندارند یا تهدید کرده‌اند که آنها را از خانه بیرون می‌کنند. فرزندانی که آزار کلامی را تجربه کرده بودند، سه برابر بیشتر از سایر کودکان در بزرگسالی به اختلال شخصیت مرزی، خودشیفتگی و وسواس جبری دچار شده بودند.

این عوامل فقط بخش کوچکی از عوامل خطر محتمل هستند و همچنین لازم به ذکر است که همه افراد با تجارب منفی در کودکی دچار اختلال شخصیت نمی‌شوند. همچنین، حمایت‌های قوی در زمینه‌های دیگر مانند رابطه قوی با یک عضو خانواده، معلم یا دوست به جلوگیری از توسعه اختلال شخصیت کمک کند.

انواع اختلال شخصیت

دسته‌بندی سابق اختلال شخصیت در DSM-5 شامل سه خوشه از اختلالات می‌شد که هر کدام از این خوشه‌ها، شامل چندین اختلال شخصیت بودند و بر اساس الگوهای شخصیتی از یکدیگر جدا می‌شدند. کلاستر (خوشه) A اختلالات با الگوی تفکر و رفتار غیرعادی و ضد جامعه را شامل می‌شد؛ کلاستر B شامل اختلالات با الگوی رفتاری نمایشی و ناپایدار بود و کلاستر C اختلالات مرتبط با ویژگی‌های شخصیتی مضطرب را شامل می‌شد.

همه این اختلالات در ویراست جدید کتاب راهنمای جامع آماری اختلالات روانی DSM5-TR در یک اختلال خلاصه شدند. این اختلال با نام طیف اختلال شخصیت شناخته می‌شود و همه اختلالات قدیمی را در خود جای می‌دهد.

بنابراین، نام‌هایی که قبلاً با آنها آشنا بودیم، مثل اختلال شخصیت ضداجتماعی یا اختلال شخصیت مرزی با ویراست جدید DSM منسوخ شده‌اند و دیگر مورداستفاده قرار نمی‌گیرند.

بیشتر بخوانید:

• انواع اختلال شخصیت
• بدترین نوع اختلال شخصیت
• تفاوت بین اختلال روانی و اختلال شخصیت

تشخیص اختلال شخصیت

اختلال شخصیت جوانب زیادی از زندگی فرد و اطرافیانش را درگیر می‌کند. به همین دلیل تشخیص اختلال شخصیت شامل ارزیابی‌های زیادی در جوانب مختلف می‌شود.

1. معاینه فیزیکی یا پزشکی: آزمایش‌های مختلف مثل آزمایش خون و معاینه پزشکی و پر کردن پرسش‌نامه‌های مختلف در رابطه با سلامت، اولین قدم در تشخیص اختلال شخصیت است.
2. ارزیابی سلامت روان: قدم بعدی، ارزیابی سلامت روانی است. این کار می‌تواند به کمک یک روانشناس و طی جلسات انجام شود، یا به کمک آزمون‌های روانی در چند ساعت به پایان برسد.
3. اطرافیان و آشنایان: بعد از این مرحله، صحبت با اطرافیان نیز حائز اهمیت است. البته این کار صرفاً با اجازه شما و با افرادی که معرفی می‌کنید انجام خواهد شد.
4. آزمایش‌های نورولوژی: نشانه‌های نورولوژیک، اطلاعات بسیار زیاد و مفیدی درباره شما دارند. در صورتی که در سه مرحله گذشته، متخصص سلامت روان به قطعیت درباره نشانه‌ها نرسیده باشد، ارجاع به آزمایشگاه و انجام آزمون‌های نورولوژی می‌تواند مفید باشد.

تشخیص افتراقی

اختلال شخصیت (و همه اختلالات شخصیت در ویراست قبلی) شباهت‌های بسیاری با اختلالات دیگر دارند. همین موضوع باعث می‌شود تا تشخیص گذاری اختلال شخصیت بسیار دشوار و پیچیده باشد. افسردگی، اضطراب شدید، PTSD و اختلالات مربوط به خوردن می‌توانند نشانه‌هایی مشابه اختلال شخصیت داشته باشند. همین موضوع باعث می‌شود تا روند تشخیص اختلال شخصیت طولانی و پیچیده باشد.

چگونه به شخصی که دارای اختلال شخصیت است کمک کنیم؟

کمک به شخصی که دارای اختلال شخصیت است می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. این افراد ممکن است نیاز به حمایت و درک بسیار زیادی داشته باشند، اما همچنین ممکن است به شما نیز آسیب برسانند؛ پس نیاز به مرزهای سالم و قوی وجود دارد. در صورتی که یکی از اطرافیان شما مبتلا به اختلال شخصیت است، با دنبال‌کردن نکات زیر می‌توانید بهترین نتیجه را کسب کنید.

• مراقبت از خود: قبل از هر چیز، مهم است که شما از خودتان مراقبت کنید. اگر شما خسته و ناراحت باشید، نمی‌توانید به دیگران کمک کنید. مطمئن شوید که به خودتان وقت بدهید تا استراحت کنید و از فعالیت‌هایی که دوست دارید لذت ببرید.
• ارتباط با شخص دارای اختلال شخصیت: مهم است که با شخص دارای اختلال شخصیت به طور صادقانه و مستقیم صحبت کنید. سعی کنید به آنها گوش دهید و نظرات خود را به طور واضح و صادقانه بیان کنید.
• تعیین مرزهای سالم: تعیین مرزهای سالم بسیار مهم است. شما باید تعیین کنید که چه رفتارهایی برای شما قابل‌قبول است و چه رفتارهایی قابل‌قبول نیست. همچنین باید به این مرزها پایبند باشید.
• پیگیری درمان: یکی از مرزهای مهمی که باید در ارتباط با فرد دارای اختلال شخصیت داشته باشید، پایبندی وی به پروسه درمان است. رهاکردن درمان برای فردی با اختلال شخصیت تصمیم درستی نیست و تمام زحمات را بر باد می‌دهد. ارتباط شما با وی نیز باید منوط به پایبندی به پروسه درمان باشد.

اختلال شخصیت چگونه درمان می‌شود؟

درمان اختلال شخصیت ممکن است شامل چندین روش باشد و به نوع اختلال شخصیت، شدت آن و وضعیت زندگی فرد بستگی دارد. اغلب، یک رویکرد تیمی برای پاسخگویی به نیازهای روانی، پزشکی و اجتماعی فرد موردنیاز است. ممکن است نیاز باشد که فرد برای ماه‌ها یا سال‌ها درمان شود.

روش اصلی درمان اختلالات شخصیت DBT (درمان رفتار دیالکتیک) است که نوعی از روان‌درمانی است. این درمان برای جلوگیری از رفتارهای خطرناک، از جمله رفتارهایی که منجر به خودکشی یا آسیب به دیگران می‌شود، تمرکز دارد. DBT شامل جلسات هفتگی (گاهی تا سه بار در هفته) به مدت حداقل یک سال است.

در صورت شدت بالای اختلال، درمان دارویی نیز کاربرد دارد که رایج‌ترین داروها برای اختلال شخصیت، داروهای ضداضطراب، ضدافسردگی و ضدتشنج هستند.

عوارض ابتلا به اختلال شخصیت

ابتلا به اختلال شخصیت می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی در زندگی فردی و اجتماعی فرد شود. این مشکلات در سه دسته اصلی 1-ارتباط با اطرافیان 2-ارتباط با جامعه و 3-ارتباط با خود جای می‌گیرند.

1. اخلال در ارتباط با اطرافیان به شکل احساس تنهایی یا احساس بی‌تفاوتی نسبت به اطرافیان خود را نشان می‌دهد.
2. اخلال در ارتباط با جامعه باعث می‌شود تا فرد در محیط کار یا محیط‌های اجتماعی مشکلاتی در عملکرد طبیعی داشته باشد.
3. اخلال در ارتباط فرد با خود، می‌تواند مشکلاتی مثل میل به خودکشی یا توهم و هذیان ایجاد کند.

علاوه بر این، خطرات و علائم اختلال شخصیت، می‌توانند فرد را مستعد اختلالات روانی دیگر از جمله بولیمیا (پرخوری عصبی)، سوءمصرف الکل یا مواد مخدر کند. میل به رفتارهای خطرناک با تهدید جانی فرد و اطرافیانش می‌تواند منجر به مرگ بر اثر سوانح مختلف از جمله تصادف رانندگی شود.

جمع‌بندی؛ درمان اختلال شخصیت

اختلال شخصیت به‌عنوان یک اختلال فراگیر که با اختلالات روانی زیادی شباهت دارد، بسیار پیچیده است و می‌تواند جنبه‌های مختلف زندگی فرد مبتلا را تحت شعاع قرار دهد. این موضوع باعث می‌شود تا تشخیص آن دشوار و زمان بر باشد. اگر شما یا اطرافیانت این تشخیص را دریافت کردید، با پیگیری روان‌درمانی توصیه شده و نکات ذکر شده، می‌توانید به سمت درمان حرکت کنید.

منابع

Personality disorders – Symptoms and causes – Mayo Clinic

Personality Disorders: Types, Causes, Symptoms & Treatment

 Psychiatry.org – What are Personality Disorders

Helping Someone with Borderline Personality Disorder

Help for personality disorders – American Psychological Association (APA)