اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد. علائم این اختلال شامل موارد زیر می‌شود:
- استرس یا ناراحتی شدید قبل یا حین جدایی
- استرس یا ناراحتی شدید درباره از دست دادن فرد مورد علاقه
- درگیری ذهنی درباره اتفاقاتی که می‌توانند به فرد موردعلاقه آسیب بزنند
- بی‌میلی شدید به جدا شدن از فرد موردعلاقه
- ترس شدید و مکرر از تنها بودن
- ناتوانی در به خواب رفتن در عدم حضور فرد موردعلاقه
- کابوس درباره از دست دادن فرد موردعلاقه
- بروز علائم جسمی بدون توضیح پزشکی طی جدایی
این اختلال با روان‌درمانی قابل کنترل و درمان است و متخصص سلامت روان ممکن است دارودرمانی را نیز توصیه کند. علاوه بر آن، راهکارهای زیر در کنار روان‌درمانی به شما کمک خواهند کرد:
- درباره احساسات خود صحبت کنید.
- شرایط را بشناسید.
- انتظارات را کنترل کنید.
- حساسیت‌زدایی کنید.
- اضطراب خود را کنترل کنید.
- با اضطراب مقابله کنید.
- بر تنفس تمرکز کنید.
- به فعالیت بدنی اهمیت بدهید.
- دایره اجتماعی خود را گسترده‌تر کنید.
- روتین و برنامه روزانه داشته باشید.
اختلال اضطراب جدایی جیست؟
اضطراب جدایی و ترس از غریبه‌ها برای اولین بار در 6 ماهگی در کودک انسان دیده می‌شود. این ترس‌ها به عنوان یک مکانیزم دفاعی، حاصل تکامل انسان طی قرن‌ها رشد است. این مکانیزم دفاعی با گریه یا جیغ و داد کودک در صورت دوری از مراقبان یا نزدیکی غریبه‌ها خود را نشان می‌دهد. این واکنش تضمین می‌کند تا مراقبان همیشه نزدیک کودک باشند و به نیازهای وی رسیدگی کنند.
اضطراب جدایی به عنوان بخشی طبیعی از مسیر رشد کودک تا سه سالگی باقی خواهد ماند. پس از آن، این ترس و اضطراب کاهش خواهد یافت. در برخی شرایط، اضطراب جدایی تا دوران مدرسه با کودک باقی می‌ماند. در این صورت، اضطراب جدایی بخشی از مسیر طبیعی رشد نیست و می‌تواند منجر به اختلال اضطراب جدایی شود. اختلال اضطراب جدایی در کودکان 6 الی 12 ساله رایج است و به طور میانگین 3 الی 5 درصد از کودکان با آن درگیر هستند.
کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی، وابستگی شدیدی به مراقب اصلی خود (معمولا مادر) دارند و دور شدن از وی حتی برای چندین دقیقه کودک را به شدت مضطرب و نگران می‌کند. همزمان با ورود به مدرسه استرس از دست دادن عزیزان می‌تواند در کنار اختلال اضطراب جدایی تشدید شود.
مقابله و درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان اهمیت زیادی دارد. وجود اضطراب جدایی در دوره رشد کودک می‌تواند آسیب های زیادی به سلامت روان وی وارد کرده و رشد شناختی و عاطفی کودک را تحت تاثیر قرار دهد.
بیشتر بخوانید:
اضطراب جدایی در بزرگسالان
اضطراب جدایی می‌تواند در بزرگسالان نیز رخ دهد. بر خلاف باور عمومی، اضطراب جدایی در بزرگسالان ارتباط مستقیمی با اضطراب جدایی در دوران کودکی ندارد. اضطراب جدایی در بزرگسالان می‌تواند به دلیل سبک دلبستگی فرد، زمینه ژنتیکی یا وجود اختلالات اضطرابی دیگر رخ دهد که فرد را نسبت به جدایی آسیب پذیر می‌کند.
اضطراب جدایی در بزرگسالان می‌تواند مربوط به فرد موردعلاقه، حیوان خانگی یا حتی مکان موردعلاقه فرد باشد. اضطراب جدایی در بزرگسالان می‌تواند با رفتارهای کنترل‌گرانه اشتباه گرفته شود. برای مثال بزرگسالانی که والد هستند و با اضطراب جدایی دست و پنجه نرم می‌کنند، ممکن است محدودیت‌های زیادی برای فرزند خود تعیین کنند تا آسیبی به وی نرسد و از یکدیگر فاصله نگیرند.
علائم اضطراب جدایی در بزرگسالان
نشانه‌های اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان در کتابچه راهنمای اختلالات روانشناختی شامل موارد زیر می‌شود:
- استرس یا ناراحتی شدید قبل یا حین جدایی
- استرس یا ناراحتی شدید درباره از دست دادن فرد موردعلاقه
- درگیری ذهنی درباره اتفاقاتی که می‌توانند به فرد موردعلاقه آسیب بزنند
- بی‌میلی شدید به جدا شدن از فرد موردعلاقه
- ترس شدید و مکرر از تنها بودن
- ناتوانی در به خواب رفتن در عدم حضور فرد موردعلاقه
- کابوس درباره از دست دادن فرد موردعلاقه
- بروز علائم جسمی بدون توضیح پزشکی طی جدایی
علائم جسمی ذکر شده سایکوسوماتیک هستند؛ به این معنا که دلیل مشخص یا پزشکی برای آنها وجود ندارد. رایج‌ترین مشکلات سایکوسوماتیک در مبتلایان به اضطراب جدایی شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس درد در ماهیچه و مفصل‌ها
- خستگی مفرط
- حالت تهوع
- سردرد
وجود علائم تحت این شرایط تشخیص را تایید می‌کند: 1- علائم به مدت 6 ماه وجود داشته باشند. 2- علائم، زندگی روزمره و کارکرد فرد در زندگی را تحت تاثیر قرار دهند. 3- علائم و نشانه‌ها با اختلال دیگری قابل توضیح نباشند.
در صورتی که علائم ذکر شده را در خود مشاهده می‌کنید، بهتر است برای درمان اقدام کنید. شما می‌توانید از طریق پلتفرم پل از کمک بهترین متخصصین کشور و خدمات مشاوره آنلاین اضطراب بهره ببرید.
بیشتر بخوانید:
علت ایجاد و باقی ماندن اضطراب جدایی در بزرگسالی
اضطراب جدایی در بزرگسالان ارتباط مستقیمی با تجربیات ناگوار زندگی دارد. از دست دادن عزیزان یا تجربه اتفاقاتی که می‌تواند منجر به آسیب دیدن عزیزان شود، می‌توانند اضطراب جدایی را در فرد ایجاد کنند. مطالعات نشان می‌دهند افرادی که مبتلا به OCD یا وسواس فکری هستند به احتمال بیشتری ممکن است اضطراب جدایی را تجربه کنند. از طرف دیگر، بزرگسالان مبتلا به اختلالات رشدی مثل اوتیسم نیز در خطر ابتلا به اضطراب جدایی هستند.
اضطراب اجتماعی اختلال دیگری است که می‌تواند زمینه ابتلا به اضطراب جدایی را ایجاد کند. آگورافوبیا یا بازارهراسی، که طی آن فرد ترس و اضطراب شدیدی نسبت به حضور در مکان های جدید دارد نیز می‌تواند مرتبط باشد.
عوامل خطر ابتلا به اضطراب جدایی در بزرگسالان شامل موارد زیر می‌شود:
- از دست دادن عزیزان مخصوصا در دوران کودکی
- تجربه تروما در کودکی
- آسیب‌پذیر بودن در برابر استرس و اضطراب
- تغییرات چشم‌گیر زندگی در ارتباط با جامعه اجتماعی مثل دوری از خانواده برای تحصیل و استرس دوری از خانواده
درمان اضطراب جدایی
درمان اضطراب جدایی در بزرگسالان نیاز به بررسی و شناسایی اختلالات زمینه‌ای دارد. شناخت‌رفتاردرمانی موثرترین نوع درمان برای اختلال اضطراب جدایی است. در صورت وجود اختلالات اضطرابی یا وسواسی دیگر، دارودرمانی نیز ممکن است توصیه شود. در ادامه راهکارهایی برای کنترل اضطراب جدایی در خانه و همزمان با روان‌درمانی را بررسی می‌کنیم.
1_ درباره احساسات خود صحبت کنید
از بین رفتن تعادل سطوح نوراپی نفرین و سروتونین، در بیماران مبتلا به اضطراب جدایی شایع است. با توجه به تاثیر این دو نوروترنسمیتر در ابتلا به اختلالات اضطرابی و وسواس، حتی در صورتی که فرد با نشخوار فکری دست و پنجه نرم نکند، زمینه پررنگی برای ابتلا دارد.
صحبت کردن درباره احساسات و افکار باعث کاهش خطر درگیری با نشخوار فکری می‌شود. علاوه بر این، صحبت کردن درباره افکار و احساسات به اطرافیان و مخصوصا فرد موردعلاقه شما کمک می‌کند تا زاویه دید روشن‌تری نسبت به افکار و اعمال شما داشته باشند.
نکته: صحبت کردن با فرد متخصص و به زبان آوردن دغدغه‌های فکری، تأثیر بسیار زیادی بر آرامش ذهن خواهد داشت. علاوه بر این، روانشناس بدون قضاوت شنوای صحبت‌های مراجع است و می‌تواند دلیل ایجاد احساسات ناخوشایند را شناسایی کند. مجموعه مشاوره روانشناسی آنلاین پل، یک مرکز قابل اعتماد برای دریافت کمک تخصصی است.
بیشتر بخوانید:
2_ شرایط را بشناسید
میل به همراهی همیشگی و دور نشدن از فرد موردعلاقه می‌تواند برای وی دشوار و خسته کننده باشد. با وجود تاثیر منفی دوری وی از شما، مواجه نشدن با این شرایط باعث افزایش حساسیت شما در آینده می‌شود. در این شرایط بهتر است شرایط زندگی خود و فرد موردعلاقتان را بیشتر بررسی کنید و بهتر بشناسید تا افکارتان جایگزین واقعیت نشوند.
3_ انتظارات را کنترل کنید
یکی از متغیرهای مهم در روابط افراد با اضطراب جدایی، انتظارات است. شما انتظاراتی از فرد موردعلاقه خود در قبال تامین کردن نیازهای خود دارید. این انتظارات بر پایه افکار شما شکل می‌گیرند و مانند نکته قبلی، ممکن است ارتباطی با واقعیت نداشته باشند. صحبت کردن درباره احساسات تا حدودی زاویه دید شما را به اطرافیان نشان می‌دهد و شناسایی شرایط آنها، زاویه دید آنها را برای شما مشخص می‌کند؛ اما در نهایت باید انتظارات خود را مدیریت کنید و آنها را با واقعیت منطبق کنید.
4_ حساسیت‌زدایی کنید
حساسیت نسبت به شرایط مختلف یکی از مواردی است که واکنش ما نسبت به آنها را مشخص می‌کند. برای مثال ما ذهنیتی از زنجیره اتفاقاتی که ممکن است رخ دهد در ذهنمان داریم و سعی می‌کنیم بر اساس آن به رفتار خود شکل دهیم. این ذهنیت از زنجیره اتفاقات بر اساس تجربیاتمان در شرایط مختلف شکل می‌گیرند، تجربیات ناگوار باعث می‌شوند تا ذهنیت منفی‌تری نسبت به آینده داشته باشیم.
کنترل این مسئله نیازمند حساسیت‌زدایی نسبت به اتفاقات است. اولین قدم در حساسیت‌زدایی، شناسایی اتفاقات و مواردی است که شما را مضطرب یا نگران می‌کنند. برای مثال اکثر افراد درگیر با اضطراب جدایی شدید، با دور شدن فرد موردعلاقه از دید خود نیز مضطرب می‌شوند. بعد از شناسایی این حساسیت غیرطبیعی با تلاش فعالانه برای واکنش نشان ندادن به آن مثل رفتن به سمت وی، می‌توانید فرایند حساسیت‌زدایی را شروع کنید. این فرایند باید تا جایی ادامه پیدا کند که مواردی که شما را مضطرب می‌کنند، دیگر غیرطبیعی نباشند.
نکته: حساسیت‌زدایی باید با ساده‌ترین شرایط ممکن شروع شود تا موثر باشد. از طرف دیگر افراط در حساسیت زدایی می‌تواند باعث تشدید اضطراب شود.
5_ اضطراب خود را کنترل کنید
حساسیت‌زدایی بدون کنترل اضطراب تاثیر مفیدی نخواهد داشت. برای موثربودن آن باید در حین مواجهه با اضطراب، فعالانه از آن دوری کنید. کنترل اضطراب نیازمند شناسایی شکل اضطراب است. شناسایی شکل اضطراب یعنی بدانید کدام نشانه‌ها بروز اضطراب را نشان می‌دهند و چطور می‌توان با آنها مقابله کرد.
6_ با اضطراب مقابله کنید
روش مقابله با اضطراب از فردی با فرد دیگر متفاوت است. بسیاری از افراد یوگا و مدیتیشن را موثر می‌دانند اما برخی ممکن است سودی از آن نبرند. پیدا کردن بهترین راه مقابله با اضطراب نیازمند تلاش و کسب تجربه با انجام دادن روش‌های مختلف است.
برای اطلاعات بیشتر مطالعه کنید:
7_ بر تنفس تمرکز کنید
حمله عصبی یا پانیک در بیماران مبتلا به اضطراب جدایی رایج است. یکی از راهکارهای مفید مقابله با حمله عصبی تمرین تنفس است که تاثیر زیادی در کاهش اضطراب دارد. این راهکار در مواقع دوری از فرد موردعلاقه که فرد اضطراب زیادی تجربه می‌کند مفید بوده و می‌تواند در فرایند حساسیت‌زدایی نیز موثر باشد.
8_ به فعالیت بدنی اهمیت بدهید
فعالیت و تحرک بدنی فواید زیادی برای بدن دارد و یکی از ارکان اصلی در کاهش تاثیر استرس بر بدن است. تحرک بدنی باعث ترشح هورمون اندورفین در بدن می‌شود که تاثیر زیادی در آرامش روانی دارد. علاوه بر این، تحرک بدنی فرصتی برای دوری از فرد موردعلاقه به مدت محدود ایجاد می‌کند.
9_ دایره اجتماعی خود را گسترده‌تر کنید
محدود بودن تعداد اطرافیان یکی از موارد رایج در مبتلا به اضطراب جدایی است. گسترش دایره حمایت اجتماعی و ارتباط برقرار کردن با افراد جدید می‌تواند در راستای حساسیت‌زدایی نیز کاربردی باشد. علاوه بر این، حمایت اجتماعی نقش گسترده‌ای در کاهش اضطراب و استرس دارد.
10_ روتین و برنامه روزانه داشته باشید
نظم دادن به فعالیت‌های روزانه تاثیرات مثبت زیادی بر زندگی روزمره دارد. مشخص کردن روتین روزانه به شما کمک می‌کند تا عاداتی مستحکم بسازید که در حضور یا عدم حضور فرد موردعلاقه یکسان خواهند بود و به نوعی تعادلی به زندگی شما اضافه می‌کنند.
کلام آخر
اضطراب جدایی در بزرگسالان به عنوان یک اختلال اضطرابی تا 5 درصد افراد را درگیر می‌کند. ابتلا به این اختلال می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد اما معمولا همزمان با اختلالات اضطرابی یا وسواسی دیگر رخ می‌دهد. درمان اختلال اضطراب جدایی نیازمند درمان اختلالات همزمان یا زمینه‌ای است. در صورت وجود اضطراب شدید، دارودرمانی ممکن است توصیه شود اما درمان اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان معمولا با کمک روان‌درمانی قابل کنترل و درمان است.
منابع:
