استرس بارداری نسبتا رایج است و دلایل زیادی ممکن است منجر به آن شوند. مهم‌ترین دلایل شامل موارد زیر می‌شوند:
- ناراحتی‌های بارداری
- تغییرات هورمونی
- نگرانی‌های دوران بارداری
- چالش‌های روزانه
- کمبود حمایت
- تغییرات چشمگیر زندگی
- استرس مزمن قبلی
- اختلالات روانشناختی
- نداشتن بیمه یا عدم تامین مالی بیمه برای زایمان
- دوری از محل کار یا تحصیل در دوران بارداری
- محیط زندگی ناسالم یا فاقد امکانات ضروری
- آلودگی هوا
- عدم دسترسی به غذاهای اورگانیک
- مشکلات مالی
آیا استرس در دوران بارداری خطرناک است؟
دوران بارداری یکی از خاطره انگیزترین دوران زندگی و برای برخی دشوارترین است. احساس استرس به دلایل مختلف در دوران بارداری طبیعی است و دلایل زیادی در پی آن نهفته است. استرس بارداری به تنهایی عامل خطرناکی نیست اما در صورتی که استرس شدید منجر به افزایش فشارخون شود، خطراتی برای مادر و جنین وجود دارد.
فشار خون بالا یکی از دلایل اصلی زایمان زودرس است که مادر و جنین را در معرض خطرات مختلفی قرار می‌دهد. استرس شدید یا مزمن به دلیل پزشکی یا مواجهه با عوامل استرس‌زا می‌تواند فشارخون را افزایش دهد.
در صورتی که استرس بارداری را تجربه می‌کنید و علائمی مثل سردرد، مشکل خواب یا بی‌اشتهایی دارید، بهتر است با متخصص زنان برای بررسی مشکل مشورت کنید. در صورت نیاز می‌توانید از متخصص سلامت روان برای کنترل و کاهش استرس کمک بگیرید. علاوه بر این، با کمک گرفتن از خدمات مشاوره آنلاین پلتفرم پل می‌توانید از کمک بهترین متخصصین سلامت روان بهره ببرید.
بیشتر بخوانید:
استرس در بارداری چه عوارضی دارد؟
پاسخ استرس در بدن ناشی از چندین اتفاق به صورت چرخه‌وار است. در ابتدا ذهن خطر یا احتمال خطر را احساس می‌کند و با ارسال پیام به نواحی مختلف بدن، باعث ترشح هورمون و مواد شیمیایی مختلف می‌شود. در نتیجه این مواد شیمیایی، اعضای مختلف بدن واکنش‌های منحصر به فردی از خود نشان می‌دهند. مهم‌ترین اتفاقات حین تجربه استرس، افزایش فشارخون، گوش به زنگی سیستم عصبی و تحریک سیستم عصبی است.
مواجهه با استرس به صورت مزمن یا مکرر در دوران بارداری می‌تواند خطرات زیادی برای مادر و جنین داشته باشد. عوارض استرس بارداری بر جنین قطعی یا قابل پیشبینی نیستند. مهم‌ترین و رایج‌ترین خطر استرس بارداری، افزایش فشارخون و زایمان زودرس در نتیجه آن است.
استرس بارداری می‌تواند تاثیرات غیرمستقیمی بر سلامت مادر داشته باشد. برای مثال استرس می‌تواند چرخه خواب را تحت تاثیر قرار دهد؛ از طرف دیگر استرس می‌تواند منجر به بی اشتهایی عصبی یا پرخوری شود که هر کدام از آنها خطراتی برای سلامتی مادر ایجاد می‌کنند.
تحریک سیستم ایمنی و تحت فشار قرار گرفتن سیستم عصبی مادر می‌تواند مشکلاتی مثل کاهش اکسیژن و توقف رشد در جنین ایجاد کند. برخی مشکلات مثل آلرژی‌های خاص یا آسم به عنوان عوارض استرس شدید بارداری معرفی می‌شوند، اما همانطور که اشاره کردیم، این عوارض قطعی و قابل پیشبینی نیستند.
بیشتر بخوانید:
دلایل ایجاد استرس در دوران بارداری
در دوران بارداری تغییرات زیادی در بدن زن اتفاق می‌افتد. این تغییرات می‌توانند دلیل اصلی استرس یا واکنش شدید فرد به استرس در این دوران باشند. در ادامه دلایل رایج استرس بارداری را بررسی می‌کنیم.
- ناراحتی‌های بارداری: برخی مشکلات جسمی، همزمان با بارداری رایج هستند. درد مفاصل، کمردرد یا احساس ضعف در طول روز رایج‌ترین این مشکلات هستند.
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران بارداری بسیار شدید هستند و تاثیر زیادی بر کارکردهای روانشناختی دارند. این تغییرات هورمونی می‌توانند باعث تغییرات مود شوند که فرد را در معرض استرس قرار می‌دهد.
- نگرانی‌های دوران بارداری: اضافه شدن یک عضو جدید به خانواده همراه با لذت و خوشحالی‌های خود، می‌تواند نگرانی‌هایی هم ایجاد کند. مسائل مرتبط دیگر مثل نحوه زایمان یا نگرانی درباره سلامت جنین همگی می‌توانند به عنوان عوامل استرس‌زا مادر را تحت فشار قرار دهند.
- چالش‌های روزانه: زندگی در حالت طبیعی به همراه مسئولیت‌ها و وظایف می‌توانند عامل استرس‌زا باشد. در دوران بارداری به تلاش بیشتری برای رسیدگی به این مسئولیت‌ها نیاز است.
- کمبود حمایت: تغییرات هورمونی دوران زایمان به همراه نیازهای مادر برای پشت سر گذاشتن این دوران باعث می‌شود تا حمایت بیشتر از وی ضروری باشد. عدم دریافت این حمایت از طرف همسر، خانواده یا دوستان می‌تواند باعث بروز استرس شود.
علاوه بر اتفاقاتی که در دوران بارداری ممکن است اتفاق بیوفتد، برخی شرایط یا مشکلات مزمنی که قبل از بارداری نیز وجود داشتند نیز می‌توانند منجر به تشدید استرس در این دوران شوند. برخی از این دلایل شامل موارد زیر می‌شوند:
- تغییرات چشمگیر زندگی: استرس از تغییر زاده می‌شود و تمامی تغییرات چشمگیر در زندگی فارغ از ماهیت مثبت یا منفی خود می‌توانند باعث بروز استرس شوند. از طرفی بارداری مخصوصا اگر برنامه‌ریزی شده نباشد، می‌تواند به عنوان یک تغییر چشمگیر عامل استرس‌زای قدرتمندی باشد.
- استرس مزمن: استرس مزمن یکی از مشکلات رایج بسیاری از افراد است. مواجهه با عامل استرس‌زا به مدت طولانی باعث بروز این مشکل روانشناختی می‌شود که طی آن فرد همیشه تحت فشار استرس خفیف است. (در مقاله‌ی «استرس مزمن چیست؟» بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.)
- اختلالات روانشناختی: تجربه استرس و اضطراب می‌تواند به عنوان نشانه یا عوارض بسیاری از اختلالات روانشناختی بروز پیدا کند. این اختلالات در دوران بارداری با تغییر شرایط زندگی و تغییرات هورمونی، تشدید پیدا می‌کنند.
در کنار مواردی که بررسی کردیم، برخی از دلایل استرس بارداری ارتباطی به فرد یا بارداری ندارند. عوامل زیر از نتیجه یک پرسشنامه از مادران باردار استخراج شده است که دلیل نگرانی و استرس آنها را نشان می‌دهد:
- نداشتن بیمه یا عدم تامین مالی بیمه برای زایمان
- دوری از محل کار یا تحصیل در دوران بارداری
- محیط زندگی ناسالم یا فاقد امکانات ضروری
- آلودگی هوا
- عدم دسترسی به غذاهای اورگانیک
- مشکلات مالی
راه‌های کاهش استرس بارداری
با وجود مشکلات احتمالی و چالش‌های موجود، رفع استرس در دوران بارداری غیرممکن نیست. در ادامه راه‌های کاربردی و ساده مقابله با استرس بارداری را بررسی می‌کنیم.
1_ سلامت را در اولویت قرار دهید
در دوران بارداری بدن تحت فشار زیادی قرار می‌گیرد. این فشارها تاثیر زیادی بر کارکرد بدن دارند و می‌توانند منجر به بیماری‌های مختلفی شوند. مقابله با چالش‌های سلامتی در دوران بارداری علاوه بر سلامت شما، بر سلامت جنین نیز تاثیر مثبتی خواهد داشت.
2_ به تغذیه سالم اهمیت دهید
اولین و ساده‌ترین موردی که باید مورد توجه قرار دهید، تغذیه است. بدن شما در دوران بارداری به انرژی زیادی نیاز دارد و انواع مختلف مواد مغذی برای شما و دلبندتان ضروری هستند. رژیم غذایی سالم، متنوع و به اندازه کافی خطرات زیادی را از شما دور می‌کند و بسیاری از مشکلات پزشکی و روانشناختی را کاهش می‌دهد. برای اطلاعات دقیق‌تر بهتر است با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
بیشتر بخوانید:
3_ ورزش کنید
قدم بعدی تحرک بدنی است. بارداری فشار زیادی بر عضلات و مفاصل شما وارد می‌کند و تغییرات هورمونی می‌تواند مشکلاتی مثل پوکی استخوان ایجاد کند. با دریافت انرژی کافی از رژیم غذایی، تحرک بدنی روزانه، کمک زیادی به شما می‌کند.
4_ خواب کافی داشته باشید
سلامت خواب مسئله مهم دیگری است که باید به آن توجه کنید. خواب نقش پررنگی در سلامت جسمی و روانی ما دارد و مخصوصا در دوران بارداری، خواب کافی تاثیرات مثبت زیادی بر کنترل استرس بارداری خواهد داشت.
5_ کمک بگیرید
تغییرات مود در دوران بارداری ممکن است باعث گوشه‌گیر شدن یا بی‌میلی به ارتباط با افراد شود. در صورتی که دوران بارداری یکی از معدود دورانی است که حمایت اطرافیان ضروری است. از کمک گرفتن از دوستان و آشنایان در زمینه‌های مختلف اجتناب نکنید و با حفظ ارتباطات اجتماعی با استرس خود مقابله کنید.
6_ با متخصص زایمان خود در ارتباط باشید
علاوه بر دوستان و آشنایان، متخصصین نیز می‌توانند کمک زیادی به شما بکنند! برای مثال خستگی مفرط یا حالت تهوع در ماه‌های اول بارداری با مکمل‌های غذایی مختلف قابل کنترل هستند و متخصصین می‌توانند با بررسی شرایط شما این داروها و مکمل‌ها را تجویز کنند.
7_ از متخصصین سلامت روان کمک بگیرید
متخصصین سلامت روان نیز می‌توانند کمک زیادی به شما بکنند. تغییرات مود در دوران بارداری می‌تواند مشکلاتی برای شما ایجاد کند که روان‌درمانی می‌تواند این مسائل را کنترل کرده و چالش‌ها را تا جای ممکن کاهش دهد.
شما می‌توانید برای دریافت خدمات مشاوره آنلاین اضطراب از طریق پلتفرم پل با متخصصین سلامت روان در ارتباط باشید.
8_ روتین داشته باشید و برنامه‌ریزی کنید
روتین روزانه و مشخص بودن کارها و وظایف تاثیر زیادی در کاهش استرس دارند. پیش‌بینی‌پذیر بودن روز باعث کاهش سردرگمی و کلافگی می‌شود؛ از طرف دیگر برنامه‌ریزی برای کارهای هفته، دورنمایی از روزهای آینده ارائه می‌دهد و میزان زیادی از درگیری ذهنی درباره آینده را کم می‌کند.
این برنامه‌ریزی ضرورتا محدود به روز یا هفته نخواهد بود و شما می‌توانید با برنامه‌ریزی کارهای ضروری در دوران بارداری مثل خرید سیسمونی یا وظایفی از این دست، نگرانی خود درباره این مسئولیت‌ها را کاهش دهید.
کلام آخر
استرس بارداری می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد و تشدید شود. به طور کلی استرس موقتی خطر خاصی برای مادر و جنین ندارد اما مواجهه مزمن با استرس در کنار شرایط دیگری که فشارخون مادر را بالا می‌برد، می‌تواند خطراتی برای مادر و جنین ایجاد کند. از طرف دیگر استرس شدید با تحت فشار قرار دادن بدن مادر می‌تواند منجر به عوارض بیشتری شود.
منابع:
