اسکیزوفرنی یک بیماری روحی روانی پیچیده است که روی تمام جنبه‌های زندگی شخص تأثیر می‌گذارد. پس اسکیزوفرنی و ازدواج و نگرش فرد مبتلا به زندگی مشترک کاملاً متأثر از یکدیگر هستند. در این مقاله مشکلاتی که در مسیر ازدواج با فرد مبتلا به اسکیزوفرنی است را بررسی خواهیم کرد.
تأثیر اسکیزوفرنی بر ازدواج
درصد قابل‌توجهی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به ازدواج فکر می‌کنند، به همین دلیل ما این مطلب را به ازدواج با اسکیزوفرنی اختصاص داده‌ایم. در ادامه ذهنیت این افراد نسبت به ازدواج، گام‌ها و مراحل اسکیزوفرنی و راه‌های عملی برای ازدواج موفق با اسکیزوفرنی و همچنین مزایای آن را بررسی می‌کنیم. درنهایت هم به نکاتی که لازم به آنها توجه شود می‌پردازیم و اشاره‌ای هم به تأثیر ژنتیک روی وراثت شیزوفرنی خواهیم داشت.
تفکر بیمار اسکیزوفرنی در مورد ازدواج
فرد مبتلا به شیزوفرنی می‌تواند بنا بر سطح فرهنگی اجتماعی، تجربیات شخصی و واکنش افراد نسبت به بیماری‌اش در طولانی‌مدت و سطح درکی که از بیماری خود دارد نسبت به ازدواج دیدگاه خاص خود را داشته باشد.
اسکیزوفرنی و ازدواج
- تمایل به همراهی با شریک زندگی: افراد مبتلا به این بیماری، به‌اندازه هر فرد دیگری و حتی بیشتر نیاز به صمیمت، همدلی، همراهی، عشق و ارتباط عاطفی عمیق دارد.
- ترس از طردشدن و تبعیض: اسکیزوفرنی و ازدواج برای بسیاری از افراد مبتلا به آن دو مقوله کاملاً غیرمنطبق با هم هستند. یکی از دلایل این موضوع ترس این افراد نسبت به صحبت و افشا درباره بیماری‌شان است. ممکن است انگیزه‌ای نسبت اعلام وضعیت و صحبت راحت درباره شیزوفرنی نداشته باشند. البته این موضوع با تجربه تبعیض، قضاوت و طردشدگی مرتبط است.
- احتمال انتقال بیماری به فرزند: اسکیزوفرنی بیماری ژنتیکی است و اغلب افراد مبتلا ریسک احتمال انتقال این بیماری به فرزند خود را قبول نمی‌کنند. این نگرانی طبعاً روی تصمیم به ازدواج و بالعکس ازدواج با اسکیزوفرنی تأثیر دارد.
- تأثیر بر کیفیت رابطه: برخی از افراد مبتلا ممکن است روی نحوه ارتباط، بیان احساسات و به‌خصوص توانایی همدلی با فرد مقابل به مشکل و چالش بخورند.
- خودپنداره غیرصحیح: برخی ممکن است احساس عدم لایق بودن یا کم اعتمادی نسبت به خود داشته باشند. این احساسات طبعاً روی کیفیت ارتباط تأثیر منفی دارد.
- دید مثبت و سازنده نسبت به ازدواج: بیماری اسکیزوفرنی به درمان مستمر دارویی و روان درمانی نیازمند است. فرد در کنار این موارد می‌تواند سبک زندگی باثبات و گروه حمایتی هم داشته باشد. وجود این موارد در کنار ازدواج صحیح می‌تواند بسیار کمک‌کننده است.
گام‌ها و مراحل اسکیزوفرنی و ازدواج
پیش از این که ارتباط مراحل اسکیزوفرنی و ازدواج را بدانید باید مختصر اطلاعاتی درباره مراحل پیشرفت و بهبود این مشکل داشته باشید.
۱. مرحله پرودرمال یا مقدماتی
در مرحله مقدماتی در رفتار، احساسات و افکار فرد تغییراتی ایجاد می‌شود. علائم کم‌کم ظاهر می‌شوند و فرد در خواب، تمرکز و سطح انرژی خود متوجه تغییرات ناگهانی و بدون دلیل خارجی می‌شود.
۲. مرحله حاد
در این مرحله، علائم اسکیزوفرنی کامل پدیدار می‌شوند. این علائم شامل وسواس فکری، انواع توهم‌ها، زوال عقل و تغییر شدید در رفتار و گفتار هستند.
۳. مرحله بهبود
در این مرحله علائم کمتر و خفیف‌تر می‌شوند. البته به شرطی که فرد روند درمان دارویی و روان‌شناختی را برای یک مدت نسبتاً طولانی حفظ کند. با ادامه درمان، ثبات محیط زندگی و مراقبت کافی علائم به‌مرور کمتر می‌شوند.
۴. مرحله مزمن
در این مرحله علائم به طور کامل از بین نمی‌روند و فرد نیاز به مراقبت مداوم و درمان دارد تا زندگی راحت‌تر و آسوده‌تری داشته باشد.
فرد مبتلا در هر یک از مراحل در سطح و شدت مختلفی از بیماری قرار می‌گیرد و طبعاً روی زندگی شخصی و به‌خصوص ازدواج و ارتباطش با نزدیک‌ترین فرد زندگی‌اش تأثیر می‌گذارد.
مزایای ازدواج برای بیماران
ازدواج می‌تواند برای فرد مبتلا به اسکیزوفرنی مزایا و فوایدی داشته باشد. ازدواج به هیچ عنوان جای درمان و مراقبت شخصی خود فرد را نمی‌گیرد؛ اما در این مسیر کمک‌کننده است. فرد با ازدواج می‌تواند به مزایای احتمالی زیر برسد:
- افزایش عزت‌نفس: عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس بیمار در ارتباط نزدیک و صمیمی با همسر تقویت می‌شود.
- میل به بهبودی و انگیزه به‌مراتب بیشتر: داشتن اهداف و ارزش‌های مشترک با شریک زندگی باعث می‌شود فرد میل بیشتری به ادامه درمان پیدا کند تا حداکثر مشارکت را با همسر خود داشته باشد.
- ساختار و نظم زندگی: مدیریت زمان، کاهش بلاتکلیفی و سردرگمی و وجود شخصی که فرد مبتلا به اسکیزوفرنی بتواند به آن تکیه کند ساختار منظمی به ذهن و زندگی شخص می‌بخشد.
- انزوای کمتر: بیماران اسکیزوفرنی می‌توانند با ازدواج تأثیر مثبتی روی ارتباطات اجتماعی خود داشته باشند.
- حمایت در مدیریت بیماری: همچنین یکی از ابتدایی‌ترین و کوچک‌ترین ارتباطات شیزوفرنی و ازدواج پیگیری مصرف داروها است.
با وجود تمام این مزایا، تصمیم برای ازدواج باید با دقت و توجه به وضعیت و نیازهای شخص بیمار انجام شود. مهم است که فرد بیمار و همسرش حتماً با روانشناس و روانپزشک مشورت کنند تا تصمیم درستی در خصوص ازدواج بگیرند. همچنین باید از مزایا و چالش‌های این تصمیم در طولانی‌مدت آگاهی داشته باشند.
بیشتر بخوانید:
افراد اسکیزوفرنی قبل از ازدواج توجه کنند
قبل از ازدواج با اسکیزوفرنی باید به چند نکته توجه ویژه داشت. این نکات را هم خود شخص بیمار و هم همسر وی باید در نظر داشته باشد:
1- شناخت درست بیماری
هر دو ظرف ازدواج باید آشنایی کامل و کافی نسبت به اسکیزوفرنی و تأثیراتی که روی زندگی روزمره شخص دارد را به‌خاطر داشته باشند. این بیماری امکان عود کردن و شدید شدن دارد و در برخی موارد حتی زندگی روزمره هم برای شخص دشوار می‌شود.
2- ادامه درمان
ازدواج و اسکیزوفرنی علاوه بر اینکه تأثیرات مثبت بر هم دارند، چالش‌ها و مراقبت‌های خاص خود را می‌طلبند.
3- برنامه‌ریزی و مدیریت مالی
درمان دارویی و روان‌شناختی هزینه نسبتاً زیادی دارد و علاوه بر این توجه مسئولیت‌ها و مخارج زندگی هم پس از ازدواج اهمیت دارند.
4- مطلع بودن همسر از بیماری شخص
در مواردی ممکن است شخص و خانواده وی بیماری او را مخفی کند و تا پس از ازدواج درباره وجود بیماری و شدت و علائم آن صحبت نکند. این امر دلایل مختلفی دارد؛ اما معمولاً طرفین با مشاوره قبل از ازدواج از این مشکلات مطلع می‌شوند.
راه عملی اسکیزوفرنی و ازدواج
در وهله اول آنچه اهمیت دارد آگاهی طرفین از بیماری و شدت، علائم و روش‌های کنترل آن است. پس طرفین ازدواج فارغ از اینکه کدام یک به اسکیزوفرنی مبتلا هستند باید تا حد امکان در این باره آگاهی کسب کنند. چون تنها در این صورت است که می‌توانند علائم را کنترل و مهار کنند.
پس از این استمرار در درمان، مشاوره‌های گروهی، زوج‌درمانی در مواقع نیاز و برنامه‌ریزی برای کنترل و مهار علائم وقتی به بیشترین اندازه خود می‌رسند مطرح می‌شود.
در نهایت هم نوبت به پذیرش چالش‌ها و مشکلات زندگی با اسکیزوفرنی و آمادگی مقابله با این مشکلات می‌رسد. بروز مشکلات احتمالی با مراقبت‌های روزانه و زیر نظر گرفتن تغییرات جزئی و مطرح کردن آنها با مشاور و شریک عاطفی به حداقل می‌رسد.
مطالعات ارتباطات اسکیزوفرنی و ازدواج
تأثیر اسکیزوفرنی روی ازدواج و البته تمام ابعاد زندگی غیرقابل‌انکار است. طبق تحقیقات و آمار گردآوری‌شده بیش از نیمی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ازدواج می‌کنند. این رقم در بین آقایان کمتر است و میل کمتری به ازدواج دارند. پیش‌تر به دلایل میل کم این افراد به ازدواج اشاره کردیم.
تأثیر اسکیزوفرنی بر زندگی
انواع اسکیزوفرنی تأثیرات مختلفی روی زندگی دارند و شدت علائم هر یک روند عادی زندگی را مختل می‌کند. انواع اسکیزوفرنی به شرح زیر است:
۱. Residual
در این حالت فرد توهم و هذیان ندارد و نسبت به ارتباطات اجتماعی، ادراک و توجه به روحیات و بدن خود و مراقبت‌های شخصی بی‌توجه است.
۲. Undifferentiated
همان‌طور که از نامش پیداست شخص نسبت به دنیای اطرافش بی‌تفاوت، بی‌توجه و بی‌علاقه است و مانند یک روح رفتار می‌کند.
۳. Hebephrenic
این نوع با آشفتگی، سردرگمی و بی‌نظمی شدید ذهنی و نتیجتاً پدیدارشدن این علائم در زندگی شخصی فرد همراه است. این آشفتگی روی الگوی فکری، رفتار و تکلم فرد هم پدیدار می‌شود.
۴. Paranoid
این علائم در اواخر نوجوانی و اوایل دهه بیست زندگی پدیدار می‌شود. با شک و توطئه شدید نسبت به تمام مسائل همراه است. با این بدبینی و بدگمانی‌ها شخص تا حد امکان از موقعیت‌های اجتماعی و حتی کار و تحصیل کناره‌گیری می‌کند.
۵. Catatonic
علائم این نوع اسکیزوفرنی در دو قطب حرکات شدید و افراطی و بی‌تحرکی طولانی و حتی خشونت و انزوا در نوسان است.
مشکلات جنسی در بیماران اسکیزوفرنی
داروهایی که برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می‌شوند اغلب موجب بروز مشکلات جنسی مختلف مثل مشکل در نعوظ، ارگاسم، کاهش میل جنسی، انزال و تحریک جنسی می‌شوند. همین مشکلات پس از مدتی ممکن است موجب کاهش عزت‌نفس فرد و مشکلات ارتباطی خواهد شد.
تأثیر وراثت اسکیزوفرنی بر کودکان آینده
طبق آخرین تحقیقات انجام شده در حوزه ژنتیک و وراثت بیماری‌های مرتبط با روان، حدوداً 80 درصد بیماری اسکیزوفرنی ژنتیکی است. اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا باشد احتمال انتقال بیماری بین 1 تا 10 درصد است. اگر هر دو والد مبتلا باشند این احتمال تا 50 درصد افزایش می‌یابد.
جمع‌بندی؛ اسکیزوفرنی و ازدواج
بیماران مشکوک به اسکیزوفرنی یا با نشانه‌های خفیف، در صورتی که مسیر ازدواج را به‌درستی طی کنند و از اول زندگی صداقت مخصوصاً درباره بیماری خود داشته باشند، می‌توانند از مزایای ازدواج در درمان خود استفاده کنند. مشاوره پیش از ازدواج، برای همه زوجین توصیه می‌شود، اما افرادی که مبتلا به اسکیزوفرنی هستند علاوه بر پیگیری درمان، باید مدت زیادی به مشاوره پیش از ازدواج اختصاص دهند. در نظر داشته باشید در صورتی عود بیماری بعد از ازدواج یا سابقه بستری در بیمارستان روانی، پیوند زناشویی از دید قانون به‌صورت یک‌طرفه به نفع همسر فرد بیمار باطل می‌شود.
منابع:
https://www.littlechapel.com/how-to-cope-when-your-spouse-has-been-diagnosed-with-schizophrenia.html
۶ پاسخ
سلام و درود
مهم‌ترین علامت اسکیزوفرنی چیه؟ مشکوکم به این که پارتنرم درگیر اسکیزوفرنی باشه.
سلام الهام جان
تشخیص باید تحت نظر فرد متخصص انجام بشه؛ اما مهم‌ترین علامت‌ها هذیان و توهم هستن.
سلام خسته نباشید
آیا میشه با فردی که در مرحله بهبود هست ازدواج کرد؟ یا ممکنه علائم برگرده؟
سلام زهرا جان
به طور کلی ازدواج با فردی که درگیر اسکیزوفرنی هست چالش‌های خودشو داره و باید با کمک یک فرد متخصص در این مورد تصمیم بگیرید. حفظ ثبات در روند بیماری کار سختیه و ممکنه گاهی عود بکنه.
سلام وقتتون بخیر
طول عمر بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی چقدره؟ آیا میتونن عمر طبیعی داشته باشن؟
سلام محمد جان
وقت شما هم بخیر
طول عمر به عوامل بسیار زیادی بستگی داره اما در منابع مختلف گفته میشه که به طور میانگین طول عمر بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی ممکنه بین ۱۵ تا ۲۵ سال کمتر از انسان‌هایی که مبتلا نیستن باشه.