میزان انرژی و عاطفه در طول روز می‌تواند متغیر باشد. برخی از افراد ممکن است علائم افسردگی را در ساعات اولیه روز تجربه کنند. در این مقاله تمامی جوانب مرتبط با افسردگی صبحگاهی را بررسی خواهیم کرد.
افسردگی صبحگاهی
با وجود اینکه صبح معمولا با حس انگیزه و میل به شروع روز به بهترین شکل ممکن همراه است، برخی افراد ممکن است احساسات و عواطف منفی شدیدی در شروع روز تجربه کنند. برخی از اختلالات روانشناختی به صورت غیرمستقیم می‌توانند افسردگی صبحگاهی را ایجاد کنند. در صورتی که اختلال روانشناختی دیگری وجود نداشته باشد، افسردگی صبحگاهی می‌تواند نشانه‌ای زودهنگام از ابتلا به افسردگی باشد. علاوه بر این، برخی بیماری‌های پزشکی نیز می‌توانند افسردگی صبحگاهی را ایجاد کنند.
علائم افسردگی صبحگاهی
همانطور که گفته شد، افسردگی صبحگاهی می‌تواند تحت عنوان تغییر مود چرخشی در تشخیص‌گذاری افسردگی بالینی موردتوجه قرار گیرد. این عامل به این معناست که شدت علائم و به طور کلی میزان عاطفه و احساسات در طول روز متغیر است. پررنگ‌ترین علائمی که در افسردگی صبحگاهی دیده می‌شوند، 1- احساس غم 2- اضطراب و 3-فقدان انگیزه و لذت نسبت به فعالیت های پیش رو هستند. علاوه بر این موارد، برخی از نشانه‌های زیر نیز می‌توانند به تشخیص گذاری کمک کنند:
4- کمبود شدید و محسوس انرژی
5- تحریک پذیری (معمولا همراه با خشم)
6- پرخوابی، خواب ماندن برای فعالیت یا برنامه مشخص (مثلا کلاس درس) یا ناتوانی در بیرون آمدن از رخت‌خواب
7- احساس ناامیدی
چرا دچار افسردگی صبحگاهی می‌شویم؟
عوامل زیادی می‌توانند در احساس غم صبحگاهی دخیل باشند. این عوامل از اختلالات روانشناختی تا بیماری‌های پزشکی یا عوامل جانبی دیگر متغیر هستند.
1- اختلالات خواب
اختلالات خواب اولین مظنون برای افسردگی صبحگاهی هستند. برخی از اختلالات این دسته مثل اختلال آپنه تنفسی انسدادی حتی فارغ از میزان خواب و بدون اینکه شما متوجه آن شوید، می‌تواند منجر به افسردگی صبحگاهی شود. علاوه بر این، اختلالات خواب به طور کلی می‌توانند در کنار افسردگی منجر به شدت علائم بعد از بیدار شدن مخصوصا در صبح شوند.
2- استرس و اضطراب
بدن در مقابله با واقعه‌های ناراحت کننده یا ناگوار، هورمون‌های مختلفی تولید می‌کند. این هورمون‌ها با تاثیر بر بدن می‌توانند منجر به افزایش ضربان قلب، افزایش فشارخون و کاهش قند خون شوند. قرارگیری در معرض اتفاقات ناگوار می‌تواند منجر به افزایش موقت این هورمون‌ها و غم صبحگاهی شود.
نکته: در صورتی که نشانه‌های وجود استرس و اضطراب، بدون اتفاقات ناگوار یا دشوار وجود دارند، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. ماندگاری بدن برای مدت طولانی در این شرایط می‌تواند منجر به بیماری‌های پزشکی و اختلالات روانشناختی متنوعی شود.
3- التهاب اعضای بدن
التهاب اعضای مختلف بدن در واکنش به شرایط مختلف یا به دلیل بیماری‌های پزشکی، می‌تواند منجر به احساس افسردگی صبحگاهی شود. التهاب مغز به دلیل تاثیر بر کارکردهای مغز و التهاب کبد با تاثیر بر میزان سوخت و ساز و انرژی بدن، غم صبحگاهی را فراخوانی می‌کند.
التهاب عضلانی مخصوصا در ران‌ها نیز می‌تواند مقصر این شرایط باشد. بدن در واکنش به التهاب پروتئین و آنزیم‌هایی ترشح می‌کند که در صورت ماندگاری طی طولانی مدت می‌تواند علائم افسردگی صبحگاهی را ایجاد کند.
4- بیماری‌های پزشکی
بسیاری از بیماری‌های پزشکی مثل بیماری‌های مرتبط با سوخت‌وساز بدن یا دیابت می‌توانند به طور کلی میزان انرژی بدن در طول روز را تحت تاثیر قرار دهند. این علائم می‌توانند تحت عنوان افسردگی صبحگاهی تجربه شوند اما در اکثر اوقات مشکلات مربوط در طول روز ثابت هستند.
5- اختلالات روانشناختی
برخی اختلالات روانشناختی، به غیر از اختلالات دسته افسردگی می توانند ناامیدی و بی انگیزگی صبح ها را ایجاد کنند. برای مثال اختلالات اضطرابی با تاثیر بر برنامه ریزی های بلندمدت یا تاثیر بر میزان انرژی منجر به غم صبحگاهی شوند. اختلالات دیگری مانند افسردگی فصلی یا خلق اخلالگر می توانند شدت علائم در صبح ها را بیشتر کنند.
درمان افسردگی صبحگاهی
در صورتی که علائم ذکر شده را در خود می‌بینید، اولین قدم معاینه پزشکی و بررسی سلامت پزشکی بدن است. پس از بررسی پزشکی، بررسی علائم توسط متخصص سلامت روان به واضح شدن شرایط کمک خواهد کرد. افسردگی صبحگاهی یک تشخیص روانشناسی نیست و نشانه از حضور اختلال یا بیماری دیگری دارد. شما می‌توانید از طریق مشاوره آنلاین افسردگی از کمک بهترین متخصصین سلامت روان بهره ببرید.
چگونه از غم صبحگاهی پیشگیری کنیم
برای جلوگیری از بروز غم صبحگاهی به صورت مداوم، می‌توان قدم‌هایی برداشت.
1- روان‌درمانی و مشاوره
روان‌درمانی به عنوان یک درمان روانشناختی در مقابله با آسیب‌ها یا مشکلات روانشناختی ضروری است. انواع روان‌درمانی بر اساس شدت و ماهیت مشکل شما توسط متخصص مشخص خواهد شد. علاوه بر این و حتی در صورت عدم وجود مشکل روانشناختی، مشاوره روانشناسی با کمک به سبک زندگی و عادات روزانه تاثیر مثبتی بر زندگی شما خواهد داشت و می‌تواند قدم مستحکمی در جهت جلوگیری از افسردگی صبحگاهی باشد.
2- برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت
برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای مشخص کردن مسیر کلی زندگی و مشخص کردن اهداف ضروری است. با این حال، برنامه‌ریزی بلندمدت شامل هدف‌های بزرگ و دشواری است که رسیدن به آنها می‌تواند دور از ذهن باشد. این موضوع می‌تواند یکی از عوامل کاهش شدید خلق در صبح باشد. تقسیم وظایف و اهداف به قدم‌های کوچک‌تر باعث می‌شود تا این وظایف دشوار و دور از ذهن نباشند. هر دستاورد بزرگی با قدم‌های کوچک قابل دسترسی خواهد بود.
3- روتین صبحگاهی
اجرای روتین صبحگاهی برای پشت سر گذاشتن خواب آلودگی کمک زیادی به دوری از غم صبحگاهی می‌کند. نکته مهم درباره روتین صبحگاهی قابل اجرا بودن آن است. هدف از داشتن روتین برداشتن قدم‌های کوچک برای شروع روز است. بنابراین روتین صبحگاهی شما می‌تواند با فعالیت‌های ساده و کوچک شروع شده و به مرور زمان فعالیت‌های بیشتری به آن اضافه شود.
4- ورزش صبحگاهی
ورزش صبحگاهی می‌تواند منبع نشاط صبحگاهی باشد. ورزش صبحگاهی با به کارگیری عضلات و مفاصل بدن و ترشح هورمون سروتنین احساس شادی و نشاط را ایجاد می‌کند. توجه داشته باشید که ورزش صبحگاهی باید به مرور جزوی از روتین صبحگاهی شما باشد. علاوه بر این، هدف ورزش صبحگاهی دستیابی به نشاط است و نباید ورزش سنگین و دشوار به عنوان ورزش صبحگاهی در نظر گرفته شود.
کلام آخر
افسردگی صبحگاهی یا به عبارت دیگری احساس غم و غصه یا بی‌انگیزگی در صبح، می‌تواند ناشی از اختلالات روانشناختی یا بیماری‌های پزشکی باشد. افسردگی صبحگاهی یک تشخیص پزشکی یا روانشناسی نیست و به همین دلیل پیگیری آن هم از جنبه پزشکی و هم از جنبه روانشناختی حائز اهمیت است. در کنار توجه پزشکی و روانشناختی، فعالیت‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند.
منابع:
