مواد شیمیایی موجود در بدن نقش پررنگی در ابتلا به بیماری‌ها و اختلالات روانشناختی دارند. ویتامین‌ها به عنوان مواد مغذی بدن، به صورت غیرمستقیم بسیاری از کارکردهای مغز و بدن را کنترل می‌کنند. خلق و مود به شدت تحت تاثیر ویتامین‌ها هستند و استفاده از آنها در درمان افسردگی نیز استفاده می‌شود. در این مقاله انواع ویتامین ضدافسردگی و نحوه تاثیر آنها بر بدن و مغز را بررسی خواهیم کرد.
رابطه بین ویتامین‌ها و افسردگی
ویتامین‌ها و مواد مغذی موجود در مواد غذایی، معمولا در چربی‌های بدن ذخیره شده و به مرور زمان از طریق جریان خون، در مغز جذب می‌شوند. برخی دیگر از این مواد غذایی، در کلیه‌ها ذخیره شده و مستقیما یا با تحت تاثیر قرار دادن مواد شیمیایی دیگر، وارد جریان خون می‌شوند.
کارکردهای مغزی و خلق، مستقیما تحت کنترل ویتامین‌ها هستند. کمبود یا جذب بیش از حد ویتامین‌های مختلف، منجر به اتفاقات و وضعیت‌های پزشکی موقت می‌شوند که در صورت ماندگاری تاثیرات منفی زیادی بر سلامت جسمی و روانی دارند.
برای مثال، کمبود ویتامین دی با احساس افسردگی، کمبود ویتامین سی با خستگی مفرط و کمبود ویتامین K، با احساس گناه شناخته می‌شوند. علائمی که همگی در تشخیص گذاری افسردگی مورد توجه هستند. اما آیا کمبود ویتامین در بدن منجر به افسردگی می‌شود؟
آیا کمبود ویتامین منجر به افسردگی می‌شود؟
همانطور که گفته شد، تاثیر منفی کمبود برخی ویتامین‌ها کاملا اثبات شده است. از آنجایی که این مواد مغذی به هیچ عنوان در بدن تولید نمی‌شوند و وابسته به تامین از منبع خارجی هستند، در صورت مواجهه با کمبود، بدن راهی برای مقابله با آن نخواهد داشت.
نکته مهم درباره تاثیر ویتامین‌ها بر افسردگی و دیگر اختلالات روانشناختی، تاثیر موقت آنها است. در صورت مواجهه بدن با کمبود یک ویتامین خاص، علاوه بر تاثیرات موقت، بدن نسبت به جذب آن حساس‌تر می‌شود و این وضعیت معمولا در کوتاه مدت حل می‌شود. از طرف دیگر، در صورت قرار گرفتن در این وضعیت موقت به دفعات زیاد، فرد می‌تواند در معرض اختلالات روانشناختی قرار گیرد.
با مصرف مولتی ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی، اوردوز ویتامین‌ها نیز یکی دیگر از مشکلات رایج است. اوردوز ویتامین‌های مختلف، علائم خاص یا قابل تشخیصی ندارند، اما با کاهش حساسیت بدن نسبت به جذب، منجر به اخلال در چرخه جذب در آینده می‌شوند. (اوردوز ویتامین‌ها به معنای دریافت بیش از حد نیاز بدن و ناتوانی بدن در دفع آن است که فشار زیادی به کلیه‌ها و کبد وارد می‌کنند.)
از آنجایی که علائم کمبود و اوردوز ویتامین‌ها شبیه به یکدیگر هستند، تنها راه تشخیص قطعی، آزمایش خون است. (اوردوز ویتامین‌ها معمولا خطر خاصی برای سلامت جسمی ندارند.)
کمبود کدام ویتامین‌ها موجب تشدید افسردگی می‌شود؟
ویتامین‌ها، به عنوان بخش مهمی از مواد مغذی بدن، در ایجاد علائم بیماری‌ها و اختلالات مختلف نقش دارند. اختلالات خلقی، تحت تاثیر ویتامین‌های مختلف هستند؛ اما برخی ویتامین‌ها نقش پررنگ‌تری دارند. در بخش بعدی به صورت جامع نحوه تاثیر آنها بر خلق و بدن را بررسی خواهیم کرد.
کدام ویتامین‌ها به کاهش علائم افسردگی کمک می‌کنند؟
قبل از بررسی نقش ویتامین‌های مختلف بر بدن و مغز، در نظر داشته باشید که ویتامین‌ها می‌توانند منجر به ابتلا و درمان شوند، اما عامل اصلی در ابتلا و نحوه اصلی درمان نخواهند بود.
1- ویتامین D
ویتامین دی با تاثیر ضدافسردگی خود و با لقب ویتامین ضدافسردگی شناخته می‌شود. تاثیر جذب ویتامین دی از منابع طبیعی در بدن بر کارکردهای شناختی مغز، افزایش کنترل خلق و کاهش التهابات بدنی است.
نزدیک به هفتاد درصد ایرانی‌ها از کمبود ویتامین دی رنج می‌برند.
2- ویتامین گروه B
ب1، ب6 و ب12 نقش حیاتی و پررنگی بر کارکردهای برتر مغز دارند. ثبت حافظه، یادگیری و سرعت عمل سه مورد از مهم‌ترین نقش‌های ویتامین گروه ب در مغز هستند.
مطالعات اخیر، نقش ویتامین‌های گروه ب، بر کاهش اضطراب و استرس را ثابت کرده‌اند. از طرف دیگر، پژوهش‌های انجام شده در کشورهای اروپایی نشان می‌دهد، تقریبا همه افراد درگیر با افسردگی دچار کمبود ویتامین‌های گروه ب هستند.
3- ویتامین A
ویتامین آ یا رتینول (اسید رتینول) با کارکرد حیاتی برای سلامت جسمی شناخته می‌شود. افزایش سطح ویتامین آ به کارکردهای سطح بالاتر مغز کمک می‌کند اما نقش اصلی آن در سیستم عصبی و امنیتی بدن است.
4- ویتامین C
ویتامین سی تاثیرات زیادی بر سلامت جسمی، مثل پوست و کارکرد دستگاه ادراری دارد. ویتامین سی به کارکرد سلول‌های مغزی کمک می‌کند و می‌تواند در کنترل خلق مفید باشد. علاوه بر این، تاثیرات آن بر سلامت عمومی بدن مثل خاصیت ضدالتهابی، کمک زیادی به حفظ سلامت روان می‌کند.
5- ویتامین E
ویتامین ایی تاثیر چشمگیری بر کارکرد مغز دارد. با وجود اینکه تاثیر مثبتی از افزایش سطح ویتامین ایی و کاهش علائم افسردگی وجود ندارد، اما می‌توان گفت کمبود آن می‌تواند منجر به اختلالات خلقی شود.
6- ویتامین K
ویتامین کِی با تاثیرات مفید خود بر حافظه و مهارت‌های نیازمند به تفکر و تمرکز شناخته می‌شود. علاوه بر این، ویتامین کِی تاثیر پررنگ و زیادی بر خلق دارد.
7- منیزیم
تاثیر منیزیم بر مشکلات خلقی، غیرمستقیم است. منیزیم با کاهش تنش عضلانی به کاهش کورتیزول (هورمون استرس) کمک می‌کند که در بلندمدت منجر به کاهش اضطراب و استرس می‌شود.
8- آهن
آهن ماده‌ای ضروری در بدن است که به تولید و انتقال هورمون‌ها و نوروترنسمیترهای مختلف در بدن کمک می‌کند. کمبود آهن در بدن به مدت طولانی، در چرخه تولید و جذب دوپامین و سروتنین اخلال ایجاد می‌کند. دوپامین و سروتنین دو هورمون مربوط به شادی، نشاط و لذت هستند که در ابتلا به اختلال افسردگی نقش پررنگی دارند.
9- کلسیم
کمبود کلسیم با کاهش کاذب اعتماد به نفس شناخته می‌شود. علاوه بر تاثیرات زیادی که کلسیم بر سلامت جسمانی دارد، باور بر این است که تاثیراتی بر سلامت روانی نیز دارد که این تاثیرات هنوز کاملا مشخص نیستند.
برای مثال، کمبود ویتامین دی و کلسیم در افرادی که مبتلا به افسردگی بودند و خودکشی کردند دیده شده است. از طرف مقابل، افرادی که سابقه خودکشی ندارند، کمتر ممکن است دچار کمبود کلسیم باشند.
کمبود ویتامین؛ علت یا معلول؟
با وجود مشاهده کمبود ویتامین‌های مختلف در افراد مبتلا به افسردگی، این باور وجود دارد که افسردگی با تغییر برخی کارکردها یا چرخه‌های مغزی منجر به این کمبود می‌شود. به غیر از ویتامین دی و سی، که مطالعات انجام شده در ارتباط با آنها غنی است، درباره بقیه ویتامین‌ها نمی‌توان با اطمینان مشخص کردن که کمبود آنها علت افسردگی است یا ناشی از آن.
در نهایت، ویتامین تراپی، به عنوان یک درمان تکمیلی برای افسردگی موثر و مفید است. در صورتی که برای استفاده از ویتامین تراپی برای وضعیت یا اختلال روانشناختی خود نیاز به نظر متخصص دارید، می توانید با کمک پلتفرم پل از خدمات روانشناسی آنلاین بهره برده و با بهترین متخصصین سلامت روان کشور در ارتباط باشید.
ویتامین تراپی
ویتامین تراپی یکی از درمان‌های تکمیلی در درمان افسردگی است که مخصوصا در صورتی که آزمایش‌های خون حاکی از کمبود ویتامین‌های مختلف داشته باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
استفاده از مواد غذایی مخصوص برای درمان مشکلات خلقی از زمان‌های دور مورد توجه بوده است. تاثیر ویتامین تراپی بر اختلالات اضطرابی و افسردگی، اخیرا دوباره مورد توجه محققین قرار گرفته است.
در یک آزمایشی که اخیرا تحت نظارت سازمان بهداشت آمریکا انجام شد، یک دسته از موش‌های آزمایشگاهی بعد از قرار گرفتن در معرض استرس، ویتامین تراپی دریافت کردند. نتایج این پژوهش نشان داد؛ ویتامین تراپی بعد از مدت کوتاه از قرار گرفتن در معرض عوامل، اثربخشی بیشتری دارد. به معنای دیگر، ویتامین تراپی بر مشکلات خلقی ماندگار و طولانی مدت تاثیر کمتری خواهد داشت.
از طرف دیگر، پژوهش‌های دیگر نشان دادند ویتامین تراپی در کنار دارودرمانی و درمان‌های رفتاری، به افزایش میزان اثربخشی آنها کمک می‌کند.
مولتی ویتامین ضدافسردگی
با توجه به نیاز بدن به ویتامین‌های مختلف، فارغ از ابتلا به افسردگی یا اختلالات روانشناختی دیگر، مصرف مواد غذایی مختلف و متنوع برای جذب این ویتامین‌ها ضروری است. یکی از روش‌های موثر جلوگیری از افسردگی، دوری از غذاهای مضر برای افسردگی و پایبندی به رژیم غذایی سالم است.
بهترین منبع جذب ویتامین‌های مختلف، منابع طبیعی هستند. اما در صورت نیاز، مصرف مکمل‌های غذایی یا مولتی ویتامین‌ها برای خواص ضدافسردگی کمک زیادی به کنترل علائم خواهد کرد.
توجه داشته باشید که مصرف بی‌رویه ویتامین‌ها نیز می‌تواند عوارضی داشته باشد؛ بنابراین آزمایش خون قبل از مصرف آنها ضروری است. با توجه به کمبود شدید ویتامین دی در ایرانیان، مصرف یک عدد قرص ویتامین دی 5000 هر دو هفته، توصیه می‌شود.
کلام آخر
مواد غذایی شاکله اصلی ترکیبات شیمیایی و هورمونی بدن ما را تشکیل می‌دهند. ویتامین‌ها بخش مهمی از این ترکبیات هستند که تاثیرات زیادی بر سلامت جسمانی داشته و کمبود آنها با اختلالات مختلف روانشناختی شناخته می‌شود.
ویتامین دی به عنوان ویتامین ضدافسردگی شناخته می‌شود که مصرف آن کمک زیادی به کنترل خلق خواهد کرد. در نهایت، همه ویتامین‌ها و مواد مغذی اشاره شده در این مقاله، برای بدن و مغز ضروری هستند.
منابع:
