مواجهه با استرس شدید یا به صورت مزمن می‌تواند منجر به تپش قلب شود. تپش قلب می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد:
- بیماری‌های پزشکی
- سومصرف الکل، مواد مخدر یا دخانیات
- عوارض جانبی داروهای پزشکی
- تغییرات هورمونی
- تپش قلب طبیعی ناشی از فعالیت بدنی
درمان استرس و تپش قلب نیاز به بررسی عوامل جانبی و کنترل آنها دارد؛ بعد از آن روان‌درمانی و دارودرمانی موثر خواهند بود. عوامل جانبی مهم شامل این موارد می‌شوند:
- سلامت خواب
- رژیم غذایی
- ارتباطات اجتماعی
- فعالیت بدنی منظم
- کنترل مصرف دخانیات، کافئین و الکل
- بررسی عوارض جانبی داروهای مصرفی
چرا با افزایش استرس تپش قلب می‌گیریم؟
تپش قلب یکی از رایج‌ترین نشانه‌های مواجهه با استرس و اضطراب است. یکی از اولین پاسخ‌های بدن در مقابله با استرس شدید، افزایش ضربان قلب است. این اتفاق در نتیجه ایجاد واکنش جنگ یا گریز اتفاق می‌افتد. واکنش جنگ یا گریز پاسخ طبیعی بدن در مقابل تهدید است که شامل افزایش ضربان قلب و ترشح هورمون کورتیزول می‌شود. جنگ یا گریز یک واکنش غریزی تکاملی است که طی میلیون‌ها سال از رشد انسان، به ما برای بقا در شرایط سخت و دشوار کمک کرده است.
مواجهه با استرس به صورت مزمن یا برای طولانی مدت، یا ایجاد اخلال در بدن به دلایل مختلف و تحریک بدن به پاسخ جنگ و گریز بدون دلیل مشخص، می‌تواند باعث تپش قلب مزمن و مشکلات دیگری شود. در این مقاله نشانه‌های تپش قلب ناشی از استرس و تپش قلب ناشی از بیماری قلبی را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم تا خطرات تپش قلب ناشی از استرس را دقیق‌تر بررسی کنیم.
بیشتر بخوانید:
آیا تپش قلب ناشی از استرس خطرناک است؟
بسیاری از افرادی که استرس شدید را تجربه می‌کنند یا مبتلا به اختلالات اضطرابی مختلف هستند، تجربیات مشابهی درباره تپش قلب خود دارند. تپش قلب ناشی از استرس می‌تواند انرژی فرد را تحت تاثیر قرار دهد، باعث تنگی نفس شده یا مشکلات حین خواب و استراحت ایجاد کند.
باور متخصصین بر این است که تپش قلب ناشی از استرس، در صورت عدم وجود مشکلات قلبی – عروقی، برای فرد خطرناک نیست و منجر به مشکلاتی مثل ایست یا سکته قلبی نخواهد شد؛ اما ممکن است در طولانی مدت باعث بیماری‌های قلبی – عروقی شود.
علائم تپش قلب ناشی از استرس چیست؟
تپش قلب یا نامنظم شدن تپش قلب ناشی از استرس، تفاوت‌هایی با تپش قلب و آریتمی ناشی از مشکلات پزشکی دارد. سه نشانه اصلی تپش قلب ناشی از استرس که مبتلایان به اختلالات اضطراب آن را تجربه می‌کنند شامل این موارد می‌شود:
- بال زدن – Fluttering: بال بال زدن قلب یک اصطلاح پزشکی است که به احساس تکان خوردن فیزیکی قلب در قفسه سینه اشاره دارد. بسیاری از افرادی که با استرس شدید مواجه می‌شوند حس می‌کنند قلب در قفسه سینه به حرکت در می‌آید و مدام در حال تکان خوردن است.
- ضربان قلب نامنظم: مواجهه با استرس باعث افزایش ضربان قلب می‌شود و ضربان قلب بالا برای مدت طولانی می‌تواند باعث ضعف عضلات قلب و نامنظم شدن تپش قلب شود. اکثر افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی مخصوصا حمله پانیک، این نشانه را احساس می‌کنند.
- کوبش قلب: افزایش ضربان قلب در چندین ثانیه باعث افزایش حرکت ماهیچه‌های قلب می‌شود که احساسی مثل کوبیده شدن قلب به استخوان قفسه سینه ایجاد می‌کند. بسیاری از افراد گزارش می‌کنند در حین تجربه تپش قلب شدید، تکان خوردن و کوبش قلب را در زیر گلو یا حتی نزدیک به ستون فقرات احساس می‌کنند.
این سه نشانه تحت عنوان علائم سوماتیک پانیک شناخته می‌شوند. به این معنا که در صورت بررسی پزشکی، مشکلی برای قلب وجود ندارد، اما فرد کاملا واضح آنها را تجربه می‌کند. به همین دلیل، با وجود احساس وحشتناکی که فرد تجربه می‌کند، خطر خاصی برای سلامتی وی وجود ندارد.
تپش قلب ناشی از استرس می‌تواند نشانه‌های دیگری نیز داشته باشد. این نشانه‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- خستگی مفرط
- سرگیجه
- احساس درد خفیف در قفسه سینه
- غش کردن
- حالت تهوع
- مشکلات گوارشی
- سردرد
- بدن درد
- کاهش انرژی
- اختللال خواب
- تحریک پذیری و خشم
- بی‌میلی به غذا
بیشتر بخوانید:
انواع دیگر تپش قلب چه تفاوتی با تپش قلب ناشی از استرس دارند؟
قبل از بررسی انواع مختلف تپش قلب، بهتر است ضربان نرمال قلب را بررسی کنیم. به طور کلی، قلب سالم 60 الی 100 پالس در دقیقه می‌زند. این عدد با توجه به قد، وزن، جنسیت و سن می‌تواند متغیر باشد اما محدوده طبیعی بالاتر از 60 و کمتر از 100 است.
تپش قلب ناشی از استرس معمولا تپش قلب را به 80 الی 110 پالس در دقیقه افزایش می‌دهد. در صورت تحریک بدنی بعد از استرس (مثلا فرار از دست کسی) ضربان قلب تا 170 پالس در دقیقه نیز می‌تواند افزایش یابد. به طور کلی مواجهه با استرس و بدون خطر واقعی، ضربان قلب را خیلی افزایش نمی‌دهد و حتی با وجود احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه، خطر خاصی نخواهد داشت.
تپش قلب ناشی از فعالیت بدنی می‌تواند ضربان قلب را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. تفاوت اصلی تپش قلب در نتیجه فعالیت بدنی با استرس، ضروری بودن افزایش ضربان قلب برای جابجایی خون به اندام بدن است. علاوه بر این، تپش قلب ناشی از فعالیت بدنی با کاهش فعالیت بدنی و استراحت کاهش می‌یابد. افزایش ضربان قلب با فعالیت بدنی باعث تحریک کنترل شده‌ی ماهیچه‌های قلب و در نتیجه قوی‌تر شدن آنها می‌شود.
تپش قلب ناشی از کافئین، الکل یا دخانیات تا حدودی شبیه به تپش قلب ناشی از استرس است؛ با این حال مصرف این مواد باعث افزایش پالس قلب شده و به محض کاهش تاثیر آنها بر بدن، ضربان قلب نیز به حالت طبیعی برمیگردد. سومصرف این مواد و تحت فشار دادن قلب می‌تواند باعث استرس بی دلیل یا مشکلات قلبی دیگر شود. تپش قلب ناشی از مواد معمولا تا 120 الی 140 پالس در دقیقه افزایش می‌یابد.
تپش قلب ناشی از تغییرات هورمونی نوع دیگری از تپش قلب است که زنان به میزان بیشتری آن را تجربه می‌کنند. تغییرات هورمونی در دوران قائدگی، یائسگی یا حاملگی با تغییر سطح انرژی مصرف بدن می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب شود. افزایش قلب در این دوران معمولا بسیار خفیف و فاقد خطر است اما می‌تواند نشانه اختلالات هورمونی باشد.
تپش قلب ناشی از دارو نیز بسیار رایج است. برخی داروهای پزشکی مثل اسپری آسم، قرص لاغری یا حتی برخی ملین‌ها می‌توانند تاثیراتی بر ضربان قلب داشته باشند. تاثیر اکثر این داروها موقت است و با تجزیه دارو در بدن کاهش می‌یابد؛ اما مصرف مزمن برخی از آنها می‌تواند سلامت قلب را تحت تاثیر قرار دهد.
مواد غذایی نیز می‌توانند تاثیراتی بر ضربان قلب داشته باشند. حساسیت خفیف به برخی مواد غذایی یا صرفا ماهیت آنها می‌تواند ضربان قلب را افزایش دهد. برای مثال غذاهای چرب یا شور با افزایش فشارخون می‌توانند ضربان قلب را نیز افزایش دهند.
برای اطلاعات بیشتر مقاله غذاهای مضر برای استرس و غذاهای خوب برای استرس را مطالعه کنید.
درمان استرس و تپش قلب
تپش قلب ناشی از استرس معمولا شامل عوامل جانبی نیز می‌شود و استرس تنها عامل تاثیرگذار نیست. برای مثال مصرف دخانیات می‌تواند منجر به افزایش ضربان قلب شده و استرس کاذب ایجاد کند. در این شرایط مواجهه با عامل استرس‌زا باعث افزایش بیشتر ضربان قلب شده و نشانه‌ها را ایجاد می‌کند. توجه به این نکته برای درمان استرس و تپش قلب اهمیت زیادی دارد و عوامل باید به صورت همزمان کنترل شوند. در ادامه راه‌های مختلف کنترل ضربان قلب را بررسی خواهیم کرد.
علاوه بر این، با وجود اینکه تپش قلب ناشی از استرس به تنهایی خطرناک نیست، مراجعه به پزشک متخصص قلب و بررسی عمومی سلامت قلب برای اطمینان از عدم وجود بیماری قلبی – عروقی نیز مهم است.
1_ مقابله با استرس
استرس به عنوان یک مفهوم روانشناختی در مواجهه با چالش ایجاد می‌شود. فعالیت‌های آرامش‌بخش برای حفظ آرامش و مقابله با استرس کمک کننده خواهند بود. برای مثال فعالیت‌هایی مثل تمرین تنفس و یوگا با ایجاد فضایی برای دوری از درگیری‌های ذهنی می‌توانند به فرد برای کسب آرامش کمک کنند.
علاوه بر این، مهارت‌های مقابله‌ای مثل مهارت حل مسئله در مواجهه با چالش‌ها کارایی خواهند داشت. مهارت‌های مقابله‌ای به فرد کمک خواهند کرد تا مواجهه با چالش‌ها کمتر استرس‌زا باشند.
2_ کنترل مصرف الکل، مواد مخدر یا دخانیات
الکل، کافئین و دخانیات می‌توانند ضربان قلب را افزایش دهند. ضربان قلب بالاتر از نرمال باعث می‌شود تا فرد در مواجهه با چالش‌ها احساس کاذبی از استرس و ترس داشته باشد و در نتیجه ضربان قلب بیشتر افزایش یابد. علاوه بر این، بسیاری از داروهای درمان استرس و تپش قلب با مصرف الکل یا دخانیات تداخل دارند. به همین دلیل فارغ از نحوه درمان، کنترل مصرف آنها اهمیت زیادی دارد.
بیشتر بخوانید:
3_ بررسی و کنترل داروها
بسیاری از داروها می‌توانند به عنوان عوارض جانبی خود باعث افزایش ضربان قلب شوند. این عوارض ممکن است در طول زمان ایجاد یا با گذر زمان تشدید شوند، به همین دلیل ارزیابی دوز داروهای مختلف پزشکی به صورت منظم با پزشک متخصص اهمیت زیادی دارد.
4_ افزایش ارتباطات اجتماعی
ارتباط با افراد و ارتباطات اجتماعی فرصتی برای مکالمه و دوری از نگرانی‌های ذهنی ایجاد می‌کند. روابط اجتماعی سالم نقش پررنگی در کاهش علائم انواع مختلفی از بیماری‌ها و مشکلات روانشناختی دارند. افزایش ارتباطات اجتماعی به اشکال مختلف می‌تواند در درمان استرس و تپش قلب موثر واقع شود.
5_ سلامت خواب
کیفیت خواب نقش پررنگی در کارایی بدن ما دارد. خواب سالم باعث بهبود عملکرد مغز و کارایی بهتر بدن می‌شود، در نتیجه بدن قدرت بیشتری برای مقابله با استرس و تپش قلب خواهد داشت و کارایی بهتر ذهن به معنای توانایی بیشتر در مقابله با چالش‌ها در زندگی روزمره خواهد بود.
هر فرد سالم به 7 الی 9 ساعت خواب در شبانه روز (شامل خواب بعد از ظهر) برای دستیابی به بهترین کارایی ذهن و بدن خود نیاز دارد.
6_ تحرک بدنی
یکی از فواید فعالیت بدنی، مواجهه بدن با میزان قابل کنترلی از استرس و تپش قلب است. این مواجهه کنترل شده به بدن کمک می‌کند تا مواجهه با استرس و تپش قلب کمتر دشوار باشد. علاوه بر این، فعالیت بدنی باعث ترشح اندورفین در بدن می‌شود که تاثیر زیادی در توانایی بدن برای دستیابی به آرامش دارد.
7_ روان‌درمانی
اختلالات اضطرابی رایج‌ترین مشکلات سلامت روان هستند. از طرف دیگر، این دسته از اختلالات نرخ بالایی از درمان دارند و افرادی که برای درمان استرس و تپش قلب به روانشناس مراجعه می‌کنند، معمولا با دست پر برمی‌گردند! انواع مختلف روان‌درمانی به همراه تکنیک‌های روانشناختی مختلف می‌توانند به فرد کمک کنند تا کنترل بیشتری بر اوضاع و مشکل خود داشته باشد.
در صورتی که شما نیز با مشکلات اضطرابی دست و پنجه نرم می‌کنید، می‌توانید با پلتفرم پل از خدمات مشاوره آنلاین اضطراب بهره ببرید.
8_ دارودرمانی
در صورتی که روانشناس، روانپزشک یا پزشک متخصص به این نتیجه برسد که استرس فرد باید با دارو کنترل شود، داروهای ضداسترس تجویز خواهند شد. انواع مختلفی از داروهای ضداسترس رایج هستند و با توجه به مشکل فرد و دلایل احتمالی توصیه می‌شوند. توجه داشته باشید که مصرف سرخود یا سوء مصرف این داروها خطرات زیادی برای سلامت شما دارد.
9_ رژیم غذایی
مواد غذایی تاثیر زیادی بر کارکردهای بدن دارند. متابولیسم بدن تحت تاثیر مستقیم مواد غذایی هستند و برخی مواد غذایی می‌توانند به صورت فوری، موقت یا در صورت مصرف طولانی مدت باعث تپش قلب شوند. توجه به رژیم غذایی معمولا همیشه به عنوان درمان جانبی موردتوجه متخصصین قرار دارد تا علاوه بر تداخل دارویی، احتمال تاثیر آنها بر استرس فرد کنترل شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که برای مدت طولانی تپش قلب را به دلایل مختلف یا ناشناخته تجربه می‌کنید یا همراه با تپش قلب در نواحی قفسه سینه درد احساس می کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک سوالاتی درباره علائم از شما خواهد پرسید و بعد از معاینه، وجود یا عدم وجود بیماری یا مشکل قلبی را مشخص می‌کند. بررسی پزشکی درباره منبع احتمالی تپش قلب، قبل از شروع روان‌درمانی نیز توصیه می‌شود.
در صورتی که تپش قلب شما پس از چند ثانیه به حالت عادی برمیگردد و تنگی نفس یا دردی احساس نمی‌کنید، مراجعهه به پزشک ضرورتی ندارد؛ اما توصیه می‌شود برای کنترل استرس به متخصص سلامت روان مراجعه کنید. شما می‌توانید از طریق پلتفرم پل، خدمات مشاوره آنلاین دریافت کنید.
کلام آخر
تپش قلب ناشی از استرس یکی از رایج‌ترین مشکلات مبتلایان به اختلالات اضطرابی است. این مشکل در اکثر مواقع خطر خاصی برای فرد ندارد اما درمان استرس و تپش قلب برای جلوگیری از عوارض آن اهمیت زیادی دارد. درمان استرس و تپش قلب نیاز به بررسی عوامل جانبی و کنترل آنها دارد و بنا به شرایط فرد، می‌تواند با روان‌درمانی یا دارودرمانی انجام شود.
منابع:
