پرخوری از رایج‌ترین مشکلات در بین افراد مخصوصا خانم های جوان است و معمولا دیر تشخیص داده می‌شود و تا زمانی که مشکل بسیار جدی ایجاد نکند توسط شخص پیگیری نمی‌شود. زمانی به عنوان اختلال شناخته می‌شود که روی سلامت فیزیکی، روحی روانی و ذهنی شخص تاثیر منفی و مخرب داشته باشد.
در مقاله بررسی می‌کنیم، پرخوری عصبی چیست؟ برای درمان پرخوری چه بخوریم؟ آیا پرخوری یک مشکل جدی است؟
پرخوری عصبی چیست؟
پرخوری عصبی یعنی فرد بدون اینکه احساس گرسنگی داشته باشد، مقدار بسیار زیادی غذا را در مدت کوتاهی میل می‌کند. فرد حس می‌کند نمی‌تواند مقدار غذایی مصرفی را کنترل کند. البته رفتارهای پرخوری گاهی از همه افراد سر می‌زند اما مشکل زمانی ایجاد می‌شود که فرد به مدت سه ماه، حداقل یک بار در هفته پرخوری شدید و غیرقابل کنترل داشته باشد. این نوع رفتار پرخوری معمولا با نام binge eating یا بینج ایتینگ شناخته می‌شود.
تشخیص پرخوری عصبی
تشخیص پرخوری به عنوان یک اختلال باید طبق نظر و تایید روانپزشک متخصص انجام شود اما معمولا معیار تشخیص عوامل زیر هستند:
- خوردن مقدار بسیار زیادی از غذا به مدت یک تا دو ساعت بی‌وقفه
- احساس اجبار وسواس‌گونه و غیرقابل‌کنترل برای خوردن
- پرخوری برای حداقل یک بار در هفته و حداقل برای سه هفته متوالی
- احساس نفرت و پریشانی نسبت به پرخوری
تفاوت بین رفتار پرخوری و اختلال پرخوری
رفتارهای پرخوری معمولا از هر شخصی در طول زمان سر می‌زند و می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. اختلالات مرتبط با خوردن، انواع مختلفی را شامل می‌شوند. یکی از این اختلال‌ها بولیمیا (به انگلیسی: bulimia nervosa) است. بینج ایتینگ بر خلاف بولیمیا شامل استفراغ عمدی، ورزش‌های سنگین برای سوزاندن کالری مصرفی نمی‌شود. یعنی رفتار پرخوری پس از پایان دوره به اتمام می‌رسد و رفتار غیرعادی از شخص سر نمی‌زند تا زمانی که پرخوری مجدد تکرار شود. در اختلال بولیمیا شخص رژیم‌های سنگین یا ورزش شدید می‌کند تا پرخوری را جبران کند.
پرخوری عصبی در مقابل گرسنگی واقعی
میل به خوردن و احساس گرسنگی با مسئله بقا و به دست آوردن انرژی در ارتباط است. البته در موارد خاصی تحت تاثیر عواطف و احساسات نیز می‌باشد. اگر گرسنگی فیزیکی نباشد، گرسنگی عصبی یا احساسی است و معمولا به پرخوری و احساسات منفی منتهی می‌شود. اگر فرد گرسنگی فیزیکی داشته باشد با خوردن مقدار کافی غذا احساس سیری کرده و از خوردن دست می‌کشد.
در صورتی که فرد به دلیل احساسات منفی، ناخوشایند و افکار استرس‌زا یا حتی بیکاری دست به خوردن بزند معمولا پس از سیری هم از خوردن دست نمی‌کشد و در نهایت احساس گناه یا شرم را تجربه می‌کند. در ادامه به نشانه‌های پرخوری و اینکه برای درمان پرخوری چه بخوریم اشاره خواهیم کرد.
علائم و نشانه‌های پرخوری عصبی
- فرد پس از احساس سیری و برای از بین بردن احساس نارضایتی و منفی درون شخص به خوردن ادامه می‌دهد.
- سریع و با عجله خوردن به طوری که شخص متوجه حجم غذایی که می‌خورد نیست.
- خوردن غذای بیشتر بعد از حجم عادی که فرد در طی روز میل می‌کند.
- خوردن خوراکی و غذا در پاسخ به گرسنگی نیست.
- فرد در تنهایی و انزوا پرخوری کند.
- برنامه عادی و روزانه به دلیل پرخوری تغییر کند.
- در خفا خوردن به این دلیل که فرد از رفتارهای پرخوری خود شرمگین است.
- مخفی کردن و جاسازی غذا برای اینکه یواشکی و دور از چشم بخورد.
- فکر وسواس‌گونه نسبت به غذا، دل‌مشغولی مداوم و هوس کردن غذاهای مختلف.
- احساس گناه، خجالت و شرم نسبت به پرخوری.
- رژیم‌های مداوم که می‌تواند منجر به نوسان وزنی شود اما در طولانی مدت وزن ثابت نباشد.
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، مشکل زمانی آغاز می‌شود که این رفتار پرخوری به صورت مداوم تکرار شود. البته که شرایط محیطی مثل استرس و کیفیت روابط روی زندگی شخص و سبک خوردن تاثیر دارد.
بیشتر بخوانید:
راهکار ساده برای کنترل پرخوری
راهکار کنترل پرخوری چیست؟ برای درمان پرخوری چه بخوریم؟ چه راهکارهایی در این زمینه وجود دارند؟ برای کنترل و جلوگیری از پرخوری باید در ابتدا به پزشک مراجعه کرده و روند درمان را طی کنید. همزمان با درمان و عمل به توصیه‌های پزشک شخص باید سبک زندگی سالمی داشته باشد.
- تمرین ذهن‌آگاهی: تمرین‌های ذهن‌آگاهی و مدیتیشن به شخص کمک می‌کنند تا احساس گرسنگی واقعی را از گرسنگی احساسی تفکیک کنند. این تمرین‌ها به مرور باعث کنترل و توقف رفتارهای پرخوری می‌شود.
- انجام یوگا و ورزش‌های هوازی: یوگا باعث کاهش استرس، اضطراب، افسردگی و مشکلات مرتبط با خوردن می‌شود.
- مرتب‌کردن آشپزخانه: افرادی که به پرخوری روی می‌آورند معمولا سراغ خوراکی‌های غیر سالم و میان‌وعده‌های چرب و نمکی می‌روند. حال اگر این خوراکی‌ها در دسترس نباشند و فقط غذاهای سالم در خانه باشند طبعا میل به پرخوری کمتر می‌شود.
- خواب کافی و منظم: بینج ایتینگ و پرخوری عصبی ارتباط تنگاتنگی با بی‌خوابی و مشکلات مرتبط با خواب دارد. معمولا افرادی که دچار بی‌خوابی هستند نوسانات هورمونی غیرعادی دارند که منجر به گرسنگی و افزایش اشتهای شدید می‌شود.
- صحبت با شخص قابل اعتماد: وجود یک گروه یا سیستم حمایتی برای شخص، احتمال تکرار رفتارهای پرخوری را به حداقل می‌رساند.
- درخواست کمک حرفه‌ای: درمان شناختی رفتاری یک درمان کاربردی و موثر برای اختلالات مرتبط با خوردن است. البته در موارد خاص ممکن است همراه با مصرف دارو نیز باشد.
بیشتر بخوانید:
برای درمان پرخوری چه بخوریم؟
آیا می‌دانید باید برای درمان پرخوری چه بخوریم؟ داشتن یک روتین غذایی روزانه و عادت‌های سالم می‌تواند تاثیر چشمگیری روی درمان و بهبود اختلالات مرتبط با خوردن داشته باشد. علاوه بر این برخی خوراکی‌ها سریع معده را پر کرده و احساس سیری را رفع می‌کند. به چند مورد از این نکات و خوراکی‌های مفید نگاهی داشته باشید:
- خوردن صبحانه
خوردن صبحانه را در برنامه روزانه و در اولویت باشد. صبحانه‌های سرشار از پروتئین و فیبر میل به خوردن غذاهای ناسالم و هوس را در طول روز کاهش می‌دهد.
- افزایش مصرف پروتئین
افزایش مصرف پروتئین با کاهش مصرف کالری، افزایش احساس گرسنگی و افزایش هورمون GLP-1 (هورمون از بین‌برنده اشتها) همراه است.
- مصرف فیبر بیشتر در رژیم غذایی
میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل همگی سرشار از فیبر هستند و منجر به حس سیری در فرد می‌شوند.
- نوشیدن آب کافی
آب کافی در سلامت کلی بدن و کاهش احساسات منفی تاثیر دارد. البته برخی توصیه می‌کنند که برای پر شدن معده و احساس گرسنگی آب بیشتری نوشیده شود.
- غذا خوردن در حضور دیگران
رفتارهای پرخوری اغلب در غیاب اطرافیان اتفاق می افتد. غذا خوردن در وعده های مشخص و در حضور افراد دیگر، به کنترل پرخوری کمک می کند.
چگونه جلوی پرخوری را بگیریم؟
برای اینکه جلوی پرخوری را بگیریم باید بدانیم برای درمان پرخوری چه بخوریم. برای درمان خانگی پرخوری چند توصیه موثر وجود داردکه به آنها اشاره می‌کنیم:
- تهیه ژورنال از غذاها و روحیه: ردیاب روحیه در طول روز یا ردیاب غذاها از این نظر مفید است که شخص می‌تواند ارتباطی که بین خوراکی‌هایی که در روزهایی که روحیه پایین میل می‌کند را بیابد. همچنین باعث می‌شود فرد از بالا به اتفاقات روزمره خود بنگرد و در مورد آنها تجدید نظر کند.
- ورزش و برنامه باشگاه منظم: مطالعات حاکی از آن است که تمرین کردن احتمال پرخوری و مشکلات مرتبط با خوردن را به حداقل می‌رساند.
- داشتن برنامه غذایی: داشتن یک برنامه غذایی منظم و دقیق علاوه بر افزایش کیفیت و تنوع غذاها باعث مصرف تمام خوراکی‌های مورد نیاز شخص می‌شود.
- داشتن رژیم سالم و متناسب: طبق مطالعات انجام‌شده، روزه گرفتن یا پرهیز از خوردن برخی خوراکی‌های خاص، منجر به هوس کردن بیشتر و پرخوری می‌شود. به همین دلیل فرد باید رژیمی متناسب و سرشار از خوراکی‌های سالم و مقوی داشته باشد.
- حذف نکردن وعده‌های غذایی: حذف وعده غذایی و به خصوص شام اولین انتخابی است که افراد دچار پرخوری سراغ آن می‌روند. این رویکرد اشتباه است. حذف وعده غذایی باعث افزایش قند خون و گرلین می‌شود. گرلین هورمون محرک گرسنگی است.
کلام آخر
رفتار پرخوری می‌تواند یک واکنش طبیعی به احساسات منفی باشد، اما مشکل از جایی شروع می‌شود که این رفتار به‌طور منظم و فارغ از احساسات، حداقل یک بار در هفته به مدت سه هفته ادامه داشته باشد. بولیمیا یا اختلال پرخوری عصبی شاخص‌های تشخیصی بسیاری دارد که مهم‌ترین تفاوت آن با پرخوری معمولی، رفتارهای جبرانی مثل استفراغ تعمدی است. مصرف غذا در وعده‌های مشخص و همراه اطرافیان می‌تواند به کنترل پرخوری کمک کند.
منابع:
How to overcome binge eating – Healthline
binge eating disorder, symptoms and causes – mayo clinic
