استرس یک واکنش طبیعی بدن به موقعیت‌های چالش‌برانگیز یا خطرناک است. هنگامی که تحت استرس قرار می‌گیرید، بدن شما هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول ترشح میکند. این هورمون‌ها به شما کمک می‌کنند تا با موقعیت‌های استرس‌زا مقابله کنید. با این حال، اگر استرس مزمن شود، میتواند اثرات منفی زیادی بر سلامت شما داشته باشد (منبع: مجله دیجیتال Healthline). در این مقاله تاثیر استرس بر بدن و نقش آن در بیماری‌های پزشکی و اختلالات روانشناسی و مشکلاتی که در زندگی روزمره ایجاد میکند را بررسی خواهیم کرد.
استرس و سیستم ایمنی
در مقاله « استرس چیست؟» بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم. استرس یک واکنش طبیعی فیزیکی و روانی به تجربیات زندگی است. همه ما گاهی اوقات استرس را تجربه می‌کنیم. هر چیزی از مسئولیت‌های روزمره مثل کار و خانواده تا رویدادهای جدی زندگی مثل تشخیص بیماری سخت (مثل سرطان یا ایدز)، جنگ یا مرگ یک عزیز میتواند باعث بروز استرس شود. در موقعیت‌های کوتاه‌مدت و فوری، استرس میتواند برای سلامت شما مفید باشد. استرس به شما کمک میکند تا با موقعیت‌های بحرانی برخورد کنید. بدن شما با ترشح هورمون‌های استرس به موقعیت‌های استرس‌زا پاسخ میدهد که باعث افزایش ضربان قلب و نرخ تنفس شما میشود و عضلات شما را برای پاسخ آماده میکند. اما اگر پاسخ استرس شما متوقف نشود و سطح استرس شما بالاتر از حد لازم برای بقا باقی بماند، میتواند روی سلامت شما تاثیر منفی بگذارد. استرس مزمن میتواند باعث بروز علائم مختلف شود و روی سلامت کلی شما تاثیر بگذارد.
عوارض استرس و اضطراب بر سیستم ایمنی
استرس و اضطراب با بدن چه میکند؟ هورمون های استرس علاوه بر مغز و سیستم عصبی، روی سیستم های تنفسی و قلبی-عروقی شما تاثیر میگذارند. در طول پاسخ به استرس، شما سریعتر نفس میکشید تا اکسیژن غنی شده را به سرعت در بدنتان توزیع کنید. اگر قبلاً مشکل تنفسی مثل آسم داشته باشید، استرس میتواند باعث شود تنفس کردن برای شما سخت تر شود. تحت استرس، قلب شما نیز سریعتر میزند. هورمون های استرس باعث فشار به رگ های خونی شما میشوند تا اکسیژن بیشتر به عضلات شما هدایت شود و قدرت بیشتری برای اقدام داشته باشید. این کار فشار خون شما را افزایش میدهد. در نتیجه، استرس مکرر یا مزمن باعث میشود قلب شما برای مدت زمان طولانی، بیش از حد نیاز کار کند. اگر استرس شما مداوم باشد، میتواند باعث ایجاد مشکلات قلبی و عروقی بشود. به عنوان مثال، فشار خون بالا، بیماری قلبی و سکته قلبی از جمله عوارض جانبی استرس مزمن هستند(انجمن روانشناسی و روانپزشکی آمریکا).
بیشتر بخوانید:
نقش استرس در بدن
تاثیر استرس بر بدن روی بخش‌های مختلف تاثیرات متفاوتی می‌گذارد. مغز، قلب و سیستم عصبی مستقیماً تحت تاثیر استرس قرار می‌گیرند؛ اما تاثیر استرس بر بدن به همین‌جا ختم نمی‌شود. استرس همچنین روی سیستم گوارش شما تاثیر می‌گذارد. وقتی استرس شروع میشود، بدن شما ممکن است اسیدهای معده را کاهش یا افزایش دهد و باعث شود که شما احساس گرسنگی نکنید یا از طرف دیگر، باعث شود که شما بیش از حد بخورید. این موضوع میتواند منجر به زخم معده نیز شود.
استرس میتواند باعث تغییرات در عملکرد معده و روده‌ها شده و باعث سو هاضمه، نفخ و یبوست شود. استرس مزمن نیز میتواند باعث ایجاد التهاب در دستگاه گوارش شما شده و باعث بروز بیماری‌های گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر یا التهاب معده شود.
چگونگی تاثیر استرس بر بدن
تاثیر استرس بر بدن از مغز و سیستم عصبی شروع میشود. سیستم عصبی مرکزی (CNS) مسئول پاسخ “مبارزه یا فرار” است. در مغز، هیپوتالاموس کار را آغاز میکند و به غدد فوق‌کلیوی شما دستور میدهد تا هورمون‌های استرس آدرنالین و کورتیزول را ترشح کنند. این هورمون‌ها ضربان قلب شما را افزایش می‌دهند و خون را به نواحی که در شرایط اضطراری بیشترین نیاز به انرژی را دارند، مثل عضلات، قلب و اعضای حیاتی دیگر، هدایت می‌کنند.
وقتی ترس درک شده از بین برود، هیپوتالاموس باید به تمام سیستم‌ها دستور بازگشت به حالت عادی را بدهد. اگر CNS بازگشت به حالت عادی را انجام ندهد یا اگر عامل استرس از بین نرود، پاسخ ادامه خواهد یافت. این شرایط منجر به استرس مزمن خواهد شد. استرس مزمن نیز یک عامل در رفتارهایی مثل خوردن بیش از حد یا نخوردن به‌اندازه کافی، سوءمصرف الکل یا مواد مخدر و اجتناب اجتماعی است.
استرس باعث چه بیماری میشود
استرس با ایجاد فشار مزمن بر بدن میتواند منجر به بیماری‌های قلبی و حتی سکته قلبی شود. علاوه بر آن با تحریک بیش از حد غدد، استرس میتواند باعث ایجاد تومور یا سرطان تالاموس و هیپوتالاموس شود. علاوه بر بیماری‌های پزشکی، استرس و اضطراب میتواند منبع بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات روانی باشد. رایج‌ترین اختلالات روحی و روانی شامل موارد زیر میشود (منبع: DSM5-TR از انجمن روانشناسی و روانپزشکی آمریکا).
- اختلال اضطراب عمومی: شامل نگرانی شدید و مداوم درباره چندین موضوع که باعث مشکلات در کنترل نگرانی میشود.
- اختلال پانیک: شامل حملات پانیک ناگهانی و تکراری که باعث ترس شدید از حمله بعدی یا تغییر رفتار میشود.
- فوبی خاص: شامل ترس شدید و غیرمنطقی از یک شیء یا موقعیت خاص که باعث فرار یا تحمل با ترس شدید میشود.
استرس و افسردگی
استرس و افسردگی دو حالت مختلف هستند، اما گاهی اوقات می‌توانند با هم در ارتباط باشند. استرس مزمن میتواند باعث بروز علائم افسردگی شود و افسردگی نیز میتواند باعث بروز استرس شود؛ بنابراین این دو باید مستقلاً و جدا از یکدیگر درمان شوند.
درمان افسردگی معمولاً شامل دارودرمانی و یا رواندرمانی است. رواندرمانی میتواند به شما کمک کند تا با علائم افسردگی خود برخورد کنید و راه‌های جدیدی برای مدیریت استرس پیدا کنید. اگر فکر می‌کنید که دچار افسردگی هستید، مهم است که به پزشک خود مراجعه کنید تا درمان مناسب را برای شما تجویز کند.
بیشتر بخوانید:
کاهش استرس
مؤثرترین راهکار برای کاهش و کنترل تاثیر استرس بر بدن، مدیریت صحیح شرایط سخت در زندگی و جلوگیری از آنها است. از آنجایی که امکان کنترل اتفاقات و رفتار افراد از طرف ما وجود ندارد، این کار نیازمند توانایی‌های فراطبیعی خواهد بود! بنابراین بهترین راهکارهای کاهش استرس در کنترل بهینه و سالم زندگی نهفته هستند.
کاهش تاثیر استرس بر بدن؛ زندگی سالم و بهینه
- فعالیت بدنی منظم: ورزش و فعالیت بدنی منظم میتواند به کاهش سطح استرس کمک کند و سلامت قلبی – عروقی شما را بهبود بخشد.
- تمرینات آرامش‌بخش: تمرینات آرامش‌بخش مثل تمرین تنفس، یوگا و مدیتیشن یا ماساژ میتواند به شما کمک کند تا ذهنتان را کنترل کرده و استرس را کاهش دهید.
- حفظ روحیه شوخ‌طبعی: حفظ روحیه شوخ‌طبعی و توانایی خندیدن به موقعیت‌های دشوار میتواند به شما کمک کند تا با استرس بهتر برخورد کنید.
- گذراندن وقت با خانواده و دوستان: گذراندن وقت با افرادی که دوستشان دارید و از حضورشان لذت می‌برید، میتواند به شما کمک کند تا احساس حمایت و اتصال اجتماعی کنید و استرس را کاهش دهید.
- اختصاص زمان برای سرگرمی‌ها: اختصاص زمان برای سرگرمی‌های دلپذیر مثل خواندن یک کتاب یا گوش‌دادن به موسیقی میتواند به شما کمک کند تا ذهنتان را از موضوعات استرس‌زا دور کنید و استرس را کاهش دهید.
- خواب کافی: خواب کافی به بدن شما کمک میکند تا استرس را مدیریت کند. هنگامی که شما به‌اندازه کافی نمی‌خوابید، بدن شما هورمون‌های استرس را بیشتر ترشح میکند.
- رژیم غذایی سالم: خوردن یک رژیم غذایی سالم میتواند به بهبود سلامت شما کمک کند و استرس را کاهش دهد. یک رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی است.
تاثیر مشاوره روانشناسی بر کاهش استرس
مشاوره روانشناسی میتواند به شما کمک کند تا با استرس و علائم آن برخورد کنید. در جلسات مشاوره، شما می‌توانید درباره علل استرس خود صحبت کنید و راه‌های جدیدی برای مدیریت آن پیدا کنید. روانشناس میتواند به شما کمک کند تا مهارت‌های جدیدی مثل تنظیم هیجانات، حل مسئله و تصمیم‌گیری را یاد بگیرید. این مهارت‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا با استرس بهتر برخورد کنید و سطح استرس خود را کاهش دهید. اگر فکر می‌کنید که نیاز به مشاوره دارید، می‌توانید از مجموعه آنلاین روانشناسی پل، درمانگر مناسب خود را پیدا کنید.
کلام آخر
در این مقاله، ما درباره تاثیر استرس بر بدن و سیستم‌های مختلف بدن صحبت کردیم. ما نشان دادیم که استرس میتواند روی سلامت جسمی و روانی شما تاثیر بگذارد و باعث بروز علائم مختلفی شود. همچنین، راهکارهای مختلفی را برای مدیریت استرس و کاهش اثرات منفی آن بر بدن معرفی شد. این راهکارها شامل فعالیت بدنی منظم، تمرینات آرامش‌بخش، حفظ روحیه شوخ‌طبعی، گذراندن وقت با خانواده و دوستان و اختصاص زمان برای سرگرمی‌ها میشود. در نهایت، ما نشان دادیم که مشاوره روانشناسی میتواند به شما کمک کند تا با استرس بهتر برخورد کنید و سلامت جسمی و روانی خود را حفظ کنید.
