کمال گرایی در انتخاب همسر چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟ به طور طبیعی همه‌ی ما تمایل داریم برای انتخاب شریک زندگی خود، مو را از ماست بکشیم! بالاخره بحث یک عمر زندگی در میان است! اما گاهی عرض پشت بام را طی کرده و از سمت مخالف به پایین سقوط می‌کنیم! یا به عبارت دیگر، تصویری ایده‌آل و کمال‌گرایانه از شاهزاده‌ی سوار بر اسب سفید خود می‌سازیم ؛ نتیجه این‌که در انتخاب همسر به مشکل بر می‌خوریم و هیچ مرد یا زنی را مطابق با معیارهای خود نمی‌یابیم.
در این مقاله، پرونده‌ی کمال‌گرایی را روی میز می‌گذاریم و به مرز باریکی که بین سنجش درست و گرفتار شدن در دام ایده‌آل گرایی وجود دارد، می‌پردازیم. در انتها نیز راه‌حل‌هایی را برای رفع این مشکل بیان می‌کنیم. پس تا انتها با من همراه باشید.
نشانه‌های کمال گرایی
پیش از آن که در اصل مطلب شیرجه بزنیم، پیشنهاد می‌کنم مقالات «کمال گرایی چیست؟» و «درمان کمال گرایی» را مطالعه کنید. افراد کمال گرا، معیارهای سخت‌گیرانه و اهداف غیر‌واقع‌بینانه‌ای برای خود وضع می‌کنند و از نظر آن‌ها هرچه در حد کمال نباشد، پذیرفتنی نیست. در این بخش به اصلی‌ترین ویژگی‌های افراد کمال‌گرا می‌پردازیم. (تا با بررسی نشانه‌ها بتوانید مچ خودتان را بگیرید!)
- استاندارهای بسیار بالایی دارید و روان خود را برای تحقق آن‌ها زخم می‌کنید! از نظر شما کارها باید به شیوه‌های دقیق و با قوانین خاص انجام شوند و هرگونه اشتباه را غیر قابل پذیرش می‌دانید.
- در ذهنتان یک فرد بداخلاق و سرزنش‌گر زندگی می‌کند. (کاش می‌شد با مشت به دهانش کوبید!) صداهای ذهنیتان سخت‌گیر هستند و با مهربانی و عطوفت میانه‌ای ندارند. هنگامی که کارها طبق برنامه پیش نمی‌رود یا معیارهای سطح بالایتان رعایت نمی‌شود، با حجم انبوهی از سرزنش و اضطراب درونی رو به رو می‌شوید.
- به سازمان‌دهی و نظم علاقه‌ی زیادی دارید و به مرتب بودن اهمیت بسیاری می‌دهید.
- اهداف سخت‌گیرانه‌ای تعیین می‌کنید و از خودتان یا دیگران انتظارات زیادی دارید.
- به صورت افراطی همه‌چیز را چک می‌کنید تا مطمئن شوید کارها درست انجام می‌شوند. برای رسیدن به این هدف ممکن است از تأیید دیگران در باب درست انجام شدن کارها استفاده کنید.
- تصمیم‌گیری برایتان دشوار است؛ زیرا می‌خواهید بهترین و ایده‌آل‌ترین گزینه را انتخاب کنید و بیش از حد به تجزیه و تحلیل می‌پردازید. از طرف دیگر می‌دانید که اگر دست روی گزینه‌ی اشتباه بگذارید، بعدها با خودسرزنش‌گری، روانتان را تکه و پاره خواهید کرد! پس برای تصمیم‌گیری اضطراب زیادی احساس می‌کنید. (به عنوان مثال تصمیم‌گیری برای انتخاب همسر)
- درگیر اهمال کاری می‌شوید. به عنوان یک فرد کمال گرا، انجام ندادنِ کارها را به انجامِ با عیب و نقص آن‌ها ترجیح می‌دهید؛ بنابراین خود را سرگرم جزئیات یا کارهای بیهوده می‌کنید تا اقدام کردن را به تعویق بیندازید.
- نمی‌توانید کارها را به دیگران واگذار کنید؛ چون از نظر شما اطرافیان نمی‌توانند وظایف را درست و دقیق انجام دهند.
- به کنترل‌گری و تغییر دیگران تمایل دارید. به دلیل این‌که درباره شیوه انجام امور نگران هستید، مدام از اطرفیان ایراد می‌گیرید یا به آن‌ها تذکر می‌دهید. قوانین نانوشته‌ای برای انجام هر کار دارید که و تلاش می‌کنید این قوانین را به دیگران نیز یادآور شوید.
منابع این بخش: منبع۱، کتاب دردسرهای کمال طلبی
بیشتر بخوانید:
نشانه‌های کمال گرایی در انتخاب همسر
بسیار خوب! در بخش قبل به نشانه‌های کمال گرایی در زندگی روزمره پرداختیم. اما چگونه بفهمیم که در انتخاب همسر درگیر کمال‌گرایی شده‌ایم یا خیر؟ در این بخش مواردی را بیان می‌کنیم که نشان می‌دهند برای انتخاب شریک زندگی، بیش از حد مته به خشخاش می‌گذارید!
- در جستجوی یک فرد ایده‌آل هستید و مشاهده‌ی کوچک‌ترین نقطه ضعف یا اشتباه از جانب فرد مقابل، نظر منفی شما را به دنبال دارد.
- هنگامی که به روابط عاشقانه وارد می‌شوید، نمی‌توانید عیب‌های فرد مقابل را بپذیرید. یا اگر تصمیم دارید به صورت سنتی ازدواج کنید، لیست بلند‌بالایی از ملاک‌های گوناگون را تعیین کرده‌اید و خواستگارهای مختلف از سوالات سخت‌گیرانه شما سربلند بیرون نمی‌آیند!
- در روابط خود به دنبال کنترل‌گری هستید و سرپیچی دیگران خشمتان را بر می‌انگیزد.
- نظر مثبت دیگران برایتان اهمیت زیادی دارد و تلاش می‌کنید شریک عاطفیتان مورد تأیید اطرافیان باشد.
- به طور مداوم انتخاب‌های خود را زیر سوال می‌برید و می‌گویید اگر گزینه‌ی دیگر را انتخاب می‌کردم احتمالاً نتیجه‌ی بهتری داشت.
- هنگامی که به رابطه وارد می‌شوید، فکر می‌کنید دیگران روابط عاشقانه‌ی بهتری دارند. یا نگران هستید که شریک زندگی شما به اندازه پارتنر اطرافیان عاشق و کامل نباشد. (منبع)
نکته کنکوری: به موارد بیان شده در این دو بخش فکر کنید. اگر اکثر نشانه‌ها را در خود مشاهده می‌کنید، درگیر کمال‌گرایی هستید. البته که انتخاب شریک زندگی برای همه‌ی انسان‌ها دشوار است و با نگرانی‌هایی همراه خواهد بود. اما در انسان‌های ایده‌آل گرا، این نگرانی‌ها یا ناتوانی در تصمیم‌گیری، ضرب در ۱۰ می‌شود! کمال‌گرایی و عزت نفس پایین دوستان صمیمی یک‌دیگر هستند؛ بنابراین نمی‌توانید به انتخاب خود اعتماد داشته باشید و چه انتخابی سخت‌تر از انتخاب همسر؟!
کمال گرایی چه بلایی بر سر روابطمان می‌آورد؟
گاهی ویژگی‌هایی را درون خود مشاهده می‌کنیم اما چون نسبت به آثار منفی آن آگاهی نداریم، برای اصلاح اقدامی نمی‌کنیم. در نتیجه، ممکن است بگویید «کمال‌گرایی من، یک گوشه نشسته و دوغش را می‌نوشد و کاری به من ندارد!» اما در این بخش به آثار منفی کمال‌گرایی بر روابط می‌پردازیم. با این هدف که اگر درگیر ایده‌آل گرایی هستید، بدانید که این ویژگی نه‌تنها در انتخاب همسر، بلکه در زندگی مشترک نیز مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
۱. انتقاد زیاد از شریک عاطفی
همان‌طور که گفته شد، انسان‌های کمال گرا با خود شفقتی میانه‌ای ندارند و با یک صدای ذهنی سرزنش‌گر زندگی می‌کنند. بنابراین هنگامی که به روابط وارد می‌شوند، همین رفتار را در برابر فرد مقابل نیز تکرار می‌کنند. همان‌گونه که اشتباهات خودشان را نمی‌پذیرند، از نظرشان خطاهای دیگران هم سزاوار سرزنش‌های بسیار است. ممکن است مدام تذکر بدهند و سعی داشته باشند با کنترل شریک عاطفی خود، میزان اشتباهات را کاهش دهند تا کارها به صورت ایده‌آل انجام شود.
۲. ترس از صمیمیت
برای این‌که بتوانیم از تجربیات و عواطف درونی خود آگاه شویم، لازم است رابطه‌ی خوبی با خودمان داشته باشیم. متأسفانه افراد کمال‌گرا، نمی‌توانند این ارتباط را با خودشان برقرار کنند. در نتیجه از آن‌جایی که در درک کردن خود دچار مشکل هستند، ممکن است نتوانند دیگران را نیز درک یا از عواطفشان آگاهی پیدا کنند.
علاوه بر این، منشأ بسیاری از رفتارهای افراد ایده‌آل‌گرا، ترس از آسیب پذیریست؛ پس این احتمال وجود دارد که از به اشتراک گذاشتن تجربیات عاطفی خود، اجتناب کنند. این موضوع موجب می‌شود شریک عاطفی آن‌ها حس تنهایی داشته باشد و صمیمیت کاهش یابد.
بیشتر بخوانید:
۳. حساسیت و واکنش‌پذیری
همان‌طور که گفتیم انسان‌های کمال‌گرا برای سرزنش کردن خودشان کم نمی‌گذارند! با کوچک‌ترین اشتباهات، صدای بداخلاق ذهنیشان شروع به پرخاشگری و شماتت می‌کند. بنابراین در مقابل انتقادها یا سرزنش‌های دیگران بسیار حساس هستند؛ انگار که روانشان تاب تحمل سرزنش‌های بیشتر را ندارد. پس ممکن است در روابط عاطفی واکنش‌پذیری زیادی داشته باشند.
۴. رقابت با شریک عاطفی
صدای ذهنی انسان‌های کمال‌گرا به آن‌ها می‌گوید «زمانی که نسبت به همه‌ی اطرافیان برتر و کامل‌تر باشی، ارزشمند خواهی بود.» متأسفانه ممکن است این موضوع در مورد شریک عاطفیشان نیز صدق کند و با همسر یا پارتنر خود در یک رقابت ناخودآگاه گرفتار شوند.
۵. دوری از تغییرات
فرد کمال‌گرا تمایل دارد که همه‌چیز برنامه ریزی شده و مرتب باشد؛ بنابراین از تغییرات استقبال نمی‌کند. اما اتفاقات غیر‌قابل پیش‌بینی بخشی از زندگی هستند و ناتوانی در مدیریت شرایط جدید، مشکلاتی در زندگی مشترک ایجاد خواهد کرد.
۶. برخورد نامناسب با تعارضات
حتی در بهترین روابط دنیا هم بحث و اختلاف نظر وجود خواهد داشت. در حقیقت تعداد بحث‌ها نشان‌دهنده‌ی کیفیت رابطه نیست؛ این «چگونگی برخورد با تعارضات و شیوه‌ی بحث کردن» است که کیفیت رابطه را مشخص می‌کند. افراد کمال‌گرا تفکر صفر و صدی دارند و همه‌چیز را در دسته‌ی خوب‌ها یا بدها تقسیم‌بندی می‌کنند؛ بنابراین در صورت رویارویی با هر تعارضی، همه‌چیز را بد مطلق یا سیاه کامل می‌بینند و فکر می‌کنند شکست خورده‌اند.
درمان کمال گرایی در انتخاب همسر و ازدواج
ببینید؛ به عنوان یک فرد کمال‌گرا باید بگویم تا زمانی که برای کاهش این ویژگی اقدام نکنید، ترکش‌های آن در تمام زندگیتان وجود خواهد داشت. (از جمله در انتخاب همسر و زندگی مشترک) یعنی فرمول خاصی برای حل مشکل کمال‌گرایی در انتخاب همسر وجود ندارد. زمانی که ایده آل گرایی را در خودتان کاهش دهید، مشکل ناتوانی در تصمیم‌گیری هم کم‌رنگ‌تر خواهد شد.
۱. تفکر همه یا هیچ را تغییر دهید
من و شما (فرقه‌ی کمالگراییون!) تمایل داریم همه‌چیز را صفر و صد ببینیم. شرایط، اتفاقات و انسان‌ها از دید ما یا خوب مطلق هستند یا بد مطلق؛ چیزی در این میان وجود ندارد. اما بیایید بپذیریم که همه‌ی بدبختی‌هایمان زیر سر همین شیوه‌ی تفکر است! در دنیای واقعی همه‌چیز خاکستریست؛ در اتفاقات یا افراد گوناگون، هم نکات منفی وجود دارد و هم ویژگی‌های مثبت. زمانی که بتوانیم خوبی‌ها و بدی‌ها را به صورت یک مجموعه ببینیم، انعطاف‌پذیر‌تر خواهیم بود.
در موضوع انتخاب همسر نیز همین موضوع صدق می‌کند. مطمئن باشید اگر هزار سال هم صبر کنید هیچ فرد کاملاً ایده‌آلی فرا نخواهد رسید. در نهایت ما به روابط وارد می‌شویم تا در کنار نقاط ضعفی که داریم، نیازهایمان را برطرف و در کنار هم رشد کنیم. اگر بهترین فرد دنیا را هم انتخاب کنیم و با مهارت‌هایی مثل گفتگوی سالم یا روش‌های افزایش کیفیت رابطه آشنایی نداشته باشیم، از زندگی مشترک خود لذت نخواهیم برد.
۲. خودشفقتی را تمرین کنید
خودشفقتی مثل آبی است که بر آتش کمال‌گرایی ریخته شود! هنگامی که بتوانیم با خودمان مهربان باشیم، عواطف و احساسات خود را به رسمیت بشناسیم، به اضطراب‌ها و صداهای درونیمان توجه کنیم و دست از سرزنش کردن خود برداریم، قدرت کمال گرایی کاهش می‌یابد. در نتیجه‌ی آن، می‌توانیم با دیگران نیز با مهربانی و عطوفت رفتار کنیم. وقتی بپذیریم که ما هم به عنوان یک انسان مجموعه‌ای از ویژگی‌های مثبت و منفی هستیم، پذیرش ویژگی‌های منفی دیگران (در کنار ویژگی‌های مثبت) راحت‌تر خواهد بود.
۳. خودتان را بیشتر بشناسید
این مورد نیز در واقع به تکمیل مورد قبل کمک می‌کند. خودشناسی اولین قدم برای درمان کمال گرایی و افزایش خودشفقتی است؛ می‌توانیم با این پرسش‌ها شروع کنیم:
- در چه شرایطی بیشتر کمال‌گرا می‌شوم؟
- در مواجهه با چه کسانی معیارهای ایده‌آل گرایانه‌ام افزایش پیدا می‌کنند؟
- چه دلایلی باعث شده است که همیشه برای خودم استانداردهای سطح بالا تعیین کنم؟
- معیارهایی که در نظر گرفته‌ام چه کمکی به من می‌کنند؟
- آیا می‌توان معیارهای قابل دسترسی را جایگزین کرد؟
- هنگامی که درگیر کمال‌گرایی می‌شوم چه افکاری در ذهنم وجود دارند؟
- در این مواقع چه احساساتی را تجربه می‌کنم؟
- پس از هر اشتباه چگونه با خودم صحبت می‌کنم؟
- کمال‌گرایی چه آثار مخربی بر زندگی من دارد؟
- اهدافی که برای خودم تعیین کرده‌ام تا چه اندازه واقع‌بینانه هستند؟ (در مقاله «نقش خودآگاهی در انتخاب همسر» بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.)
هنگامی که در مسیر خودشناسی گام برداریم و از علت رفتارها و افکارمان آگاه شویم، بهتر می‌توانیم رفتارهای نامطلوب را کاهش دهیم.
۴. معیارهای واقع‌بینانه تعیین کنید
راه‌حل بعدی این است که معیارها و اهداف خود را زیر ذره‌بین بگذاریم. آیا انتظاراتی که از خودمان یا دیگران داریم واقع‌بینانه هستند؟ به احتمال زیاد جواب منفیست! پس نیاز داریم ملاک‌هایمان را چکش‌کاری کنیم؛ برای رسیدن به این هدف می‌توانیم انتظاراتمان را روی کاغذ بنویسیم و با آن‌ها چالش داشته باشیم. کدام موارد را باید تغییر دهیم؟ انتظارات سطح بالا چه تأثیراتی بر زندگیمان داشته است؟
۵. انعطاف پذیری را تمرین کنید
باید بپذیریم که همه‌چیز طبق برنامه‌ریزی‌های ما پیش نخواهد رفت و قرار نیست همه‌ی اطرافیان قوانین سخت‌گیرانه و نانوشته‌ی ما را رعایت کنند. برای رسیدن به این هدف لازم است انعطاف‌پذیری را در خود تقویت کنیم. هنگامی که منعطف شویم می‌بینیم بیش از یک روش برای انجام هر کار وجود دارد و دست از کنترل‌گری یا تذکر مداوم به دیگران بر می‌داریم. علاوه بر این در صورت رویارویی با تغییرات یا اتفاقات ناگهانی، بهتر می‌توانیم شرایط را مدیریت کنیم.
۶. از اشتباه کردن نترسید
باید این تفکر را در خودمان تقویت کنیم که اشتباهات، ترسناک یا غیر قابل جبران نیستند. علاوه بر این نمی‌توان درصد خطا کردن را به صفر رساند. همه‌ی انسان‌ها در زندگی اشتباه می‌کنند؛ مهم این است که مسئولیت خطاهایمان را بپذیریم و بدانیم که همیشه راه‌حل‌هایی برای جبران شرایط وجود دارد. کاهش این ترس در گروی افزایش عزت نفس است؛ زیرا هنگامی که به توانایی‌هایمان باور نداریم فکر می‌کنیم همیشه مرتکب اشتباه خواهیم شد و نمی‌توانیم به خودمان اعتماد کنیم.
۷. مدیریت هیجانات ناخوشایند را یاد بگیرید
اضطراب، شرم، غم، پشیمانی، حسادت و … ناخوشایند به نظر می رسند. بسیاری از ما شیوه‌ی برخورد صحیح با این عواطف را بلد نیستیم؛ در نتیجه آسیب می‌بینیم. یکی از دلایل واکنش‌پذیری یا عدم تحمل انتقادها نیز همین است. انکار و سرکوب احساسات ناخوشایند یا فرافکنی آن‌ها، بدترین روش برای مقابل با این هیجانات است. باید به خودمان اجازه دهیم که اضطراب، غم، خشم و پشیمانی را تجربه کنیم؛ سپس به آرام‌سازی سیستم عصبی خود بپردازیم و در مرحله‌ی بعد افکار و احساسات تجربه شده را مورد بررسی قرار دهیم.
۸. به روانشناس مراجعه و در جلسات مشاوره پیش از ازدواج شرکت کنید
و اما مهم‌ترین و بهترین راهکار مراجعه به روانشناس است. در وهله‌ی اول باید با گذراندن جلسات مشاوره، برای کاهش کمال گرایی اقدام کنیم و تمرین‌های خودشفقتی را بیاموزیم. در مرحله‌ی دوم، برای تصمیم‌گیری بهتر در مورد انتخاب همسر، باید در جلسات مشاوره پیش از ازدواج شرکت کنیم. دریافت راهنمایی‌های تخصصی، ترس از شکست را کاهش می‌دهد و به ما در انتخاب فرد مناسب کمک می‌کند. روانشناسان این حوزه با بررسی ۱۶ مولفه‌ی اصلی، ویژگی‌های طرفین را مورد بررسی قرار می‌دهند و با ارائه‌ی اطلاعات درست و مناسب، ترس از تصمیم‌گیری را کاهش می‌دهند.
نکته مهم:
در نظر داشته باشید که انتخاب همسر نیازمند کسب شناخت از فرد مقابل و بررسی درست و دقیق است. هدف از موارد بیان شده این نبود که بگوییم پس دل را به دریا بزنید و راحت انتخاب کنید! البته که باید تمام دقت خود را برای انتخاب شریک زندگیتان به کار بگیرید. اما اگر فکر می‌کنید کمال‌گرایی بر تمام جنبه‌های زندگیتان تأثیر گذاشته، لازم است به طور اساسی برای کاهش آن اقدام کنید. چون حتی اگر بتوانید فرد مورد نظر خود را پیدا کنید، آثار منفی کمال گرایی، کیفیت روابط و زندگی مشترک را کاهش می‌دهد.
کلام آخر
به پایان مقاله «کمال گرایی در انتخاب همسر» رسیدیم. به عنوان نکته‌ی پایانی باید بگویم از کنار ایده‌آل گرایی ساده عبور نکنید؛ زیرا کمال گرایی لانه‌ی بسیاری از رنج‌های روانی مثل افسردگی یا اضطراب فراگیر است. علاوه بر این بدانید که مسیر درمان به مداومت و پیگیری نیاز دارد. ویژگی‌هایی که سالیان سال با ما همراه بوده‌اند، یک شبه از بین نخواهند رفت.
آیا با کمال گرایی در انتخاب همسر رو به رو بوده‌اید؟ از چه روش‌هایی برای کاهش ایده‌آل گرایی استفاده کرده‌اید؟
نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
منابع:
