اجازه بدهید مقاله ازدواج فامیلی را با یک نکته جالب شروع کنم. نگاهی به نقشه پایین داشته باشید:
در این نقشه، کشور‌هایی که با رنگ‌های قرمز، نارنجی و زرشکی مشخص شده‌اند، کشور‌هایی هستند که در آن‌ها ازدواج فامیلی با مشکلات یا محدودیت‌های قانونی روبرو است! دلیل این محدودیت‌ها در بسیاری از کشورها و ایالت‌ها، احتمال ابتلای فرزندان این ازدواج به بیماری‌های ژنتیکی است!
با توجه به اهمیت موضوع، بیایید در این مقاله نگاهی علمی به ازدواج فامیلی داشته باشیم و ببینیم که در درجه اول پزشکان ژنتیک در مورد آن چه می‌گویند و در درجه دوم، روانشناسی چه نظری در موردش دارد؟!
- بیشتر بخوانید: پنج زبان عشق چیست؟
- بیشتر بخوانید: نشانه های عشق یک طرفه
- بیشتر بخوانید: رابطه 3 نفره چیست؟
ازدواج فامیلی چیست؟
ابتدا باید ببینیم اصلاً ازدواج فامیلی چیست؟ در رایج‌ترین تعریف می‌توان اینطور گفت: ((ازدواج فامیلی ازدواجی است که در آن دو طرف حداقل یک جد مشترک داشته باشند.)) یعنی ازدواج دخترعمو و پسرعمو، دخترخاله و پسرخاله، دختر دایی و پسر عمه و… همگی جزو ازدواج فامیلی محسوب می‌شوند. به طور کلی ازدواج فامیلی در خاورمیانه بسیار مرسوم است و در کشور ایران، بیشتر از بقیه مناطق در شهر‌های شمالی و همینطور اقوام بختیاری محبوبیت دارد.
آیا ازدواج فامیلی خطرناک است؟ ازدواج فامیلی از نظر پزشکی
بله، ببینید، به طور کلی ارتباطات بین خویشاوندان در ۵ دسته تقسیم شده مثلاً ارتباط بین خواهر و برادر و پدر در درجه اول و ارتباط بین خاله و خواهرزاده در درجه دوم و… است. حالا ارتباط بین دختر عمو و پسرعمو، دختر خاله و پسرخاله، دختردایی و پسرعمه و غیره در درجه سوم قرار گرفته. (بعضی منابع می‌گویند ازدواج در درجه پنجم، یعنی نوادگان، مثل ازدواج غریبه با غریبه است.)
مشکل اینجاست که ازدواج فامیلی، حتی در درجه سوم، می‌تواند در آینده برای فرزندانی که از این ازدواج حاصل می‌شوند خطرناک باشد. چرا؟ چون وقتی که 2 نفر با هم نیا و جد مشترک داشته باشند، احتمال قدرت گرفتن ژن‌های مغلوب در فرزندشان بیشتر میشود. به این ترتیب احتمال اینکه فرزندان‌شان دچار مشکلات ژنتیکی شوند بالا می‌رود.
در مورد این موضوع تا الان تحقیقات بسیار زیادی انجام شده که در نهایت بسیاری از آن‌ها تأیید می‌کنند احتمال ابتلای فرزندان از ازدواج های‌فامیلی به مشکلات ژنتیکی، بیشتر از ازدواج‌های غیر‌فامیلی است. همینطور بعضی از این مطالعات تأیید کرده‌اند که حتی چنین ازدواج‌هایی احتمال مرگ نوزاد را هم بالا می‌برند. (منبع)
پس به هیچ عنوان نباید ازدواج فامیلی داشته باشیم؟
نه اینطور هم نیست! احتمالاً خودتان همین حالا افرادی را در‌فامیل‌تان دارید که حاصل ازدواج فامیلی هستند و هیچ مشکل و بیماری خاصی ندارند.
در واقع دلیل منع ازدواج فامیلی در این نیست که الزاما فرزندان حاصل این ازدواج قرار است با مشکل روبرو شوند. نکته اینجاست که به طور کلی ازدواج فامیلی خطر ابتلا به بیماری‌های وراثتی را بین 2 الی 2/5 برابر بالا می‌برد! (منبع) جالب‌تر اینجاست که در چنین ازدواج‌هایی درصد ابتلای فرزند به بیماری ژنتیکی فقط بین 5 الی 6 درصد است! (در حالت عادی بین 2 الی 3 درصد است.)
شاید در نگاه اول این درصد و احتمال کم باشد، اما با توجه به اینکه موضوع، موضوع بسیار مهمی است، الزاماً به افرادی که قصد ازدواج فامیلی دارند پیشنهاد میشود قبل از ازدواج به سراغ متخصص ژنتیک بروند.
در آزمایش‌های ژنتیک که زیر نظر متخصص انجام میشود، بیشتر از هزاران ژن در نمونه خون خانم و آقا بررسی شده و بر اساس یک‌سری فرآیند‌ها و اقدامات تخصصی، احتمال ابتلای فرزند به بیماری‌ها بررسی میشود.
بنابراین پیشنهاد میکنم بیشتر از این به دنبال اطلاعاتی در مورد ازدواج فامیلی از نظر پزشکی در سطح وب نباشید و به طور مستقیم به سراغ متخصصان ژنتیک بروید تا آن‌ها با آزمایش‌ها و بررسی‌های‌شان این مسیر را برای‌تان روشن کنند.
خلاصه: بعضی تحقیقات و مطالعات می‌گویند ازدواج فامیلی می‌تواند 2 تا 2/5 برابر ریسک ابتلای فرزندان حاصل ازدواج به بیماری‌های ژنتیکی را افزایش بدهد. اما برای دریافت جواب دقیق‌تر، تنها راهکار مراجعه به متخصص ژنتیک و در صورت صلاح‌دید او، انجام آزمایش‌های ژنتیک است.
ازدواج فامیلی از نظر روانشناسی
خب، بیایید به سراغ بخش دوم مقاله رفته و ازدواج فامیلی را از نظر روانشناسی بررسی کنیم. در این بخش به مزایا و معایب این ازدواج اشاره میکنم تا خودتان متوجه شرایط بشوید.
مزایای ازدواج فامیلی در روانشناسی
ابتدا به سراغ مزایا می‌روم. جالب اینجاست که وقتی تا انتهای این مقاله را بخوانید، متوجه می‌شوید خیلی مواقع همین مزایا، می‌تواند در عین حال به معایب این ازدواج هم تبدیل شود! یعنی چه؟ خودتان متوجه خواهید شد.
نکته: هیچ کدام از مزایا و معایب الزامی نیست و هر کدام احتمال دارد در ازدواج شما وجود داشته و نداشته باشد.
1_ شناخت بهتر
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های چنین ازدواجی این است که هر دو خانواده، هم به خوبی هم‌دیگر را می‌شناسند و هم تا حدودی فرزندانی که قرار است با هم ازدواج کنند را. همینطور ممکن است اگر خانواده‌ها ارتباط زیادی با هم داشته باشند، دو فرد هم به خوبی با یکدیگر و خلق و خوی هم آشنا شده باشند.
2_ مشکلات فرهنگی کم‌تر
دلیل بسیاری از مشکلات در روابط و شکست های ازدواج، اختلافات فرهنگی دو نفر است. اما در اغلب ازدواج های‌فامیلی هر 2 خانواده تا حدود زیادی از نظر فرهنگ به هم‌دیگر شباهت دارند و به این ترتیب ریسک مشکلات مرتبط به اختلافات فرهنگی در ازدواج فرزندان‌شان کم میشود. اگر درباره این موضوع سوالاتی دارید، در مقاله «اختلاف فرهنگی در ازدواج» به پرسش‌هایی که در این خصوص وجود دارد پاسخ داده‌ایم.
3_ اختلافات مالی کم‌تر
مورد دیگر این است که در بسیاری از ازدواج های‌فامیلی (نه همه‌شان) دختر به خوبی با وضعیت مالی پسر و همینطور رفتارهای او در قبال پول خرج کردن و نکردن آشنایی دارد. بنابراین ممکن است چنین ازدواجی ریسک اختلاف بر سر مسائل مالی را هم کاهش بدهد. رسیدن به تفاهم درباره نحوه تأمین مالی و دخل و خرج بسیار اهمیت دارد؛ عدم توافق درباره این موضوع، یکی از دلایل اختلاف بین زوج‌هاست. در مقاله «اهمیت پول در ازدواج» به طور مفصل به این موضوع پرداخته‌ایم.
معایب ازدواج فامیلی
در واقع بخش اصلی مقاله اینجاست! در ادامه و با خواندن معایب چنین ازدواجی باید تصمیم بگیرید که آیا حاضرید چنین ریسک‌هایی را قبول کنید یا نه. همینطور دانستن این نکات کمک‌تان می‌کند در آینده در ازدواج فامیلی به خاطر داشتن دانش و پذیرش قبلی، موفق‌تر باشید.
1_ وجود توهم شناخت
متأسفانه خیلی از ازدواج‌های‌فامیلی نه با شناخت کامل که با توهم شناخت شکل می‌گیرد! یعنی چه؟ یعنی خانواده‌ها و حتی خود پسر و دختر به دلیل آشنایی که از قبل دارند تصور می‌کنند که طرف مقابل را به خوبی می‌شناسند و همین موضوع باعث میشود که آن‌ها نیازی در تحقیق دوباره در مورد هم‌دیگر، برگزاری جلسات آشنایی، طولانی کردن زمان نامزدی و… ندیده و به شناخت کامل و واقعی نرسند.
با توجه به غیر قابل پیش‌بینی بودن انسان‌ها، عملاً چنین موضوعی می‌تواند به شدت در ازدواج مشکل‌ساز شود. بنابراین در درجه اول پیشنهاد میکنم به هیچ عنوان درگیر توهم شناخت نشده و سعی کنید حتی در ازدواج با نزدیک‌ترین افراد هم تا جای ممکن به شناخت واقعی برسید.
یکی از مواردی که بعضا در چنین ازدواج‌هایی دیده میشود این است که دو طرف به خاطر شناخت قبلی یا همان توهم شناخت تصور می‌کنند به هیچ عنوان نیاز به مشاوره پیش از ازدواج ندارند و این خودش یک مشکل بزرگ دیگر است! پس این مورد را هم در نظر بگیرید.
2_ پذیرش اندک
ببینید در حالت عادی یک انسان عاقل وقتی با یک غریبه وارد رابطه میشود، احتمالاً انتظار این را دارد که در آینده رفتارهای متفاوت و ناشناخته‌ای از او ببیند. اما وقتی در مورد کسی توهم شناخت داشته و تصور کند تمام رفتار‌ها و اخلاق او می‌شناسد، احتمالاً انتظار این را هم ندارد که رفتاری خارج از شناخت قبلی از طرف مقابل ببیند.
حالا در این شرایط وقتی مثلاً شما متوجه شوید که دختر عموی‌تان قرار نیست بر اساس شناخت گذشته‌تان دختری قانع باشد، ممکن است به شدت سرخورده شده و همین سرخوردگی را تبدیل به بهانه‌ای برای اختلافات بسیار بزرگ کنید.
3_ دخالت خانواده‌ها
خب، تجربه نشان داده که اصولاً در ازدواج های فامیلی و مخصوصاً در ایران، خانواده‌ها میل شدیدی به دخالت در زندگی فرزندان‌شان دارند. بنابراین اگر خانواده‌هایی دارید که احتمال می‌دهید چنین رفتاری از آن‌ها سر بزند یا اگر خودتان از آن‌دسته افرادی هستید که نمی‌توانید مشکلات را در چارچوب دو نفره خود حل کرده و آن‌ها را به بیرون از خانه می‌برید، بدانید که قرار است با مشکلات بسیار زیادی روبرو شوید. علاوه بر این اگر به تصمیم خود مطمئن هستید اما خانواده نظر مثبتی برای ازدواج فامیلی ندارند، مقاله «دخالت خانواده در ازدواج» می‌تواند کمک‌کننده باشد.
4- حل تعارض سخت‌تر
در ادامه صحبت بالا، خیلی مواقع ممکن است دو نفر ازدواج فامیلی نداشته باشند اما با مشکل دخالت خانواده‌ها روبرو شوند. نکته اینجاست که در چنین حالتی وقتی خانواده‌ها با هم‌فامیل نباشند، احتمالاً حل تعارض آسان‌تر است.
اما وقتی مشکل شما به خانواده‌هایی کشیده میشود که با هم نسبت‌فامیلی دارند، احتمالاً مشکل از قالب یک تعارض ساده فراتر رفته و عملاً به یک جنگ و نزاع فامیلی تبدیل میشود. در این شرایط خودتان می‌دانید که حل کردن این تعارض‌ها بسیار سخت‌تر از حالت عادی است.
5_ جدایی سخت‌تر
به نظر من یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ازدواج فامیلی این است که وقتی دو نفر به هر دلیلی متوجه می‌شوند نمی‌توانند با هم به این زندگی ادامه بدهند، به بهانه‌های مختلف سعی در انکار این اختلاف کرده یا اصلاً تصمیم به فداکاری می‌گیرند! این یعنی تلاش می‌کنند در مقابل خانواده‌ها همه چیز را خوب نشان دهند.
در واقع در این شرایط یکی از طرفین یا هر دو، فدای ترس از درگیری میان خانواده‌ها، قضاوت درون فامیل و… می‌شوند. به این ترتیب عملاً یک زندگی جهنم برای خودشان می‌سازند. در حالی که در حالت عادی و ازدواج غیر فامیلی احتمالا راحت‌تر تصمیم طلاق‌شان را علنی کرده و آن را قطعی می‌کنند.
خلاصه: ازدواج فامیلی هیچ منع روانشناسی ندارد. اما دقیقاً مانند هر چیز دیگری یک‌سری مزایا و یک‌سری معایب دارد. به عنوان یک انسان بالغ و عاقل باید از قبل به خوبی با معایب و مشکلات احتمالی چنین ازدواجی آشنا شده و با مراجعه به مشاوره قبل از ازدواج و همینطور افزایش مهارت‌های مورد نیاز برای ایجاد یک رابطه موفق، از بزرگ شدن این معایب در رابطه جلوگیری کنید.
کلام آخر
در این مقاله به بررسی ازدواج فامیلی از نظر روانشناسی و ازدواج فامیلی از نظر پزشکی و ژنتیک پرداختیم. در آخر اگر سوال و نظری دارید در بخش نظرات آن را مطرح کنید تا متخصصان روانشناس poltalk به سوال‌تان پاسخ بدهند.
منابع مطلب:
۱۰ پاسخ
با ترس از ازدواج فامیلی چه کنیم؟
من چون از عمم بدم میاد و همیشه اذیت کرده مامانم رو نمیتونم قبول کنمش به عنوان مادرشوهر
این موضوع خیلی پراهمیته. مخصوصا که در هر حال باید قبول کنید فرزندان تا حدودی رفتارهای خونواده خودشون رو دارند و این ممکنه برای شما دردسرساز بشه.
مرسی از مقاله خوبتان
به نظر شما کدام ازدواج فامیلی خطرناک است؟
محمد علی جان متوجه منظورتون نشدم.
اگر از لحاظ ژنتیک میپرسید حتما باید نزد متخصص برید.
سلام ازدواج با دختر خاله ناتنی مشکل ایجاد نیکنه در فرزند ؟ ژنتیک مادر بزرگمون یکی نیست
سلام ارسلان جان حتما و حتما باید نزد متخصص ژنتیک برید.
مرسی از مقالتون دوستش داشتم.
خواهش میکنم 🙂
سلام به نظرتون اگر بعدا نتونم به خاطر ازدواج فامیلی بچه دار بشم، ممکنه طلاق بگیریم؟ ذهنم رو درگیر کرده خیلی و نگرانم.
قطعا اگر علاقه مند به داشتن بچه باشید، باعث ایجاد تعارض میشه.