نوجوانی دوران سخت و سرنوشت سازی است که طی آن فشارهای روانی زیادی بر نوجوان وارد می‌شود. عدم پختگی عاطفی باعث می‌شود تا علائم افسردگی در نوجوانان شامل علائم ضمنی شود. رایج‌ترین علائم شامل موارد زیر می‌شود:
- تغییر در خلق و خو شامل خشم و ناراحتی
- احساس ناامیدی نسبت به آینده
- بی‌قراری و اختلال تمرکز
- کاهش شدید اعتماد به نفس
- تغییر در اشتها و وزن
- تغییر الگوی خواب
- روی آوردن به رفتارهای پرخطر
دلیل افسردگی در نوجوانان
دلیل افسردگی در نوجوانان به طور کامل مشخص نیست اما فاکتورهای احتمالی برای آن دیده می‌شود. این عوامل تاثیرگذار عبارتند از:
- ترکیبات شیمیایی مغز: انتقال‌دهنده‌های عصبی وظیفه انتقال پیام از بخش‌های مختلف بدن به مغز و بالعکس را بر عهده دارند. هنگامی که این انتقال‌دهنده‌های عصبی به درستی فعالیت نکنند، کارکرد گیرنده‌های عصبی و سیستم عصبی تغییر می‌کند. این تغییرات در نهایت به افسردگی منجر می‌شود.
- تغییرات هورمونی: کاهش یا افزایش سطح برخی هورمون‌ها در بدن، روی ابتلا به افسردگی و افزایش احتمال ابتلا به آن تاثیرگذار است.
- زمینه ژنتیکی: احتمال ابتلا به افسردگی در نوجوانانی که زمینه ژنتیکی دارند بیشتر است.
- ضربه روحی در اوایل کودکی: سواستفاده جنسی و عاطفی در کودکی، از دست دادن یکی از والدین و ضربه‌های روحی این چنینی روی کارکرد مغز تاثیر می‌گذارد. این آسیب‌های دوران کودکی، ممکن است خود را به شکل افسردگی دوران نوجوانی نشان دهد.
- الگوهای فکری منفی: نگرش منفی و به خصوص درماندگی آموخته‌شده یک دلیل افسردگی در نوجوانان است. این طرز فکر منجر به سکون و عدم تلاش برای تغییر یا بهبود شرایط می‌شود.
از هر 8 نوجوان، حداقل یک نوجوان مبتلا به افسردگی است. (منبع)
بیشتر بخوانید:
علائم و نشانه‌های افسردگی در نوجوانان
علائم شامل تغییر در روحیه، احساسات، رفتار، نگرش نسبت به خود و دیگران و البته علائم جسمی می‌شود. ریشه و دلیل افسردگی در نوجوانان را می‌توان در این علائم جستجو کرد.
۱. تغییر در احساسات
- تغییر در خلق‌وخو: غم، سکوت، حساسیت زیاد نسبت به انتقاد
- احساس ناامیدی و بی‌ارزشی: قطع ارتباط با جهان اطراف و بی‌تفاوتی نسبت به محیط پیرامون
- اختلال در تمرکز و بی‌قراری: عملکرد تحصیلی ضعیف، تمرکز پایین هنگام انجام فعالیت‌های عادی و بی‌توجهی به بهداشت شخصی
- کاهش عزت نفس و اعتماد‌به‌نفس: نگرش منفی نسبت به خود، هویت و ارزش‌ها
۲. تغییرات رفتاری در افسردگی نوجوانان
تغییر در رفتار از نشانه‌های بارز افسردگی در نوجوانان است. این نشانه‌ها خود را به اشکال زیر نشان می‌‌دهند:
- تغییر اشتها: کاهش یا افزایش اشتها؛ حذف وعده‌های غذایی یا هوس خوراکی‌های مختلف و پرخوری
- تغییر در الگوی خواب: اختلال در خواب مثل بی‌خوابی یا خواب زیاد
- رفتارهای پرخطر: مصرف موادمخدر، الکل و دخانیات به منظور کاهش درد و تنش افسردگی از علائم افسردگی در پسران جوان
- آسیب به خود و افکار خودکشی: استفاده از تیغ، سوزاندن خود یا کندن پوست بدن و اقدام و برنامه‌ریزی برای خودکشی
- میل به انزوا: تنهایی و دوری از جمع
تشخیص افسردگی در نوجوانان
تشخیص نهایی و قطعی افسردگی در نوجوانان بر عهده متخصص (روانپزشک یا روانشناس) است. متخصص معمولا از طریق روش‌های زیر از ابتلا مطمئن می‌شود:
- صحبت با شخص و بررسی علائم، تاریخچه خانوادگی و وضعیت جسمی وی
- در اختیار قرار دادن پرسشنامه یا تست‌های معتبر افسردگی
- بررسی بیماری‌های جسمی مرتبط با افسردگی
- تست آزمایشگاهی مثل آزمایش تیروئید
والدین چه کمکی می‌توانند انجام دهند؟
دلیل افسردگی در نوجوانان هر چه که باشد نیاز به درمان دارد. اگر افسردگی در نوجوانان و به طور کلی در افراد درمان نشود، بسیار آسیب‌زننده می‌شود. اگر شک دارید که نوجوان شما علائم افسردگی دارد به نحوی صمیمی و بدون قضاوت در این باره صحبت کنید. علائم خاصی که در نوجوان خود مشاهده می‌کنید با آنها در میان بگذارید. سپس از آنها بخواهید بی‌پرده درباره عواطف، احساسات و افکارشان صحبت کنند.
آماده گوش دادن و پذیرفتن شرایط باشید. حمایت و همراهی خود را به آنها نشان دهید. اجازه دهید نگرانی و دغدغه‌مندی شما را به عنوان یک والد مسئولیت‌پذیر، عاقل و مهربان ببینند. نوجوان خود را سوال‌پیچ نکنید و اجازه دهید خودشان کم‌کم در این باره صحبت کنند. مهم این است که آنها بدانند می‌توانند به شما تکیه کنند و روی کمک و همراهی شما حساب کنند.
بیشتر بخوانید:
چند نکته برای کمک به افسردگی نوجوانان
- به جای تنبیه از تشویق به رفتارهای مثبت استفاده کنید.
- از اشتباهات وی نترسید؛ انسان از اشتباهات خود یاد می‌گیرد.
- به وی اعتماد کنید تا علایق خود را پیدا کند و فعالیت‌های مختلف را به وی دیکته نکنید.
- با میل وی به استقلال مبارزه نکنید، از وی حمایت کنید.
- اگر علائم افسردگی را در وی مشاهده می‌کنید حتما از متخصص سلامت روان کمک بگیرید.
- چالش‌های وی را برایش حل نکنید، بلکه کمک و حمایت کنید تا خودش با چالش‌ها مواجه شود.
- برای حفظ روتین در الگوی خواب و غذا خوردن به وی کمک کنید.
- آنها را برای حضور در اجتماع تشویق کنید.
- سلامت جسمی را در اولویت قرار دهید.
- برای درخواست کمک تخصصی، زمان‌شناس باشید. (گاهی خودمراقبتی و حمایت اطرافیان کافی نیست و نیاز به مداخله یک متخصص است.)
- طی درمان (دارودرمانی و روان‌درمانی) از نوجوان خود حمایت کنید.
- مراقبت از خود و دیگر اعضای خانواده را فراموش نکنید.
در نهایت، به خاطر داشته باشید با وجود اینکه نوجوانی دوران سرنوشت سازی در زندگی است، سلامت روانی و رضایت وی از زندگی مهم‌تر هستند.
راه‌های درمان افسردگی در نوجوانان
نوع درمان افسردگی به شدت علائم بستگی دارد. اگر علائم شدید باشند به نحوی که نوجوان افکار و برنامه خودکشی داشته باشد باید سریعا به روانشناس و روانپزشک مراجعه کرد و او را تنها نگذاشت.
دارودرمانی و روان‌درمانی برای درمان افسردگی تجویز می‌شوند. همچنین در موارد محدودی که نیاز به مراقبت دائمی باشد فرد در بیمارستان بستری می‌شود. درمان افسردگی در نوجوانان باید جدی گرفته شود، عدم درمان یا درمان ناقض روی دیگر مراحل زندگی شخص تاثیر منفی می‌گذارد. یافتن چاره و راه درمان بیش از یافتن دلیل افسردگی در نوجوانان اهمیت دارد.
بیشتر بخوانید:
تست افسردگی در نوجوانان
تست‌های افسردگی، هم کاربرد شخصی و هم توسط روانشناس برای پیگیری روند درمان و شدت و ضعف افسردگی در دوره‌های زمانی مشخص استفاده می‌شود. این تست‌ها معتبر هستند اما مبنای تشخیص قطعی نیستند. اگر در تستی نمره بالا گرفتید حتما برای مشورت از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید. در ادامه چند تست افسردگی معتبر به شما معرفی می‌کنیم:
- تست افسردگی ماریاکواس (مخصوص کودکان و نوجوانان)
- تست افسردگی بک (مخصوص نوجوانان و بزرگسالان)
- تست افسردگی کوتچر (مخصوص نوجوانان)
این تست‌های افسردگی شامل چندین سوال هستند. پس از پایان پاسخ‌دادن به این سوالات، طبق پاسخ‌ها امتیازی به شخص داده می‌شود. امتیاز شدت افسردگی را مشخص می‌کند. این پرسشنامه‌ها به صورت آنلاین در دسترس هستند و برخی مشاوران هم از این پرسشنامه‌ها برای متقاضیان خود استفاده می‌کنند. در این تست‌ها سرنخ‌هایی برای دلیل افسردگی در نوجوانان به چشم می‌خورد.
کلام آخر
دلیل افسردگی در نوجوانان می تواند ژنتیکی یا اکتسابی باشد. عوامل بسیاری روی افسردگی نوجوانان و شدت و ضعف آن تاثیرگذار هستند. توجه به روند درمان و جدی گرفتن این مشکل بیشتر از یافتن علل بیماری اهمیت دارد. افسردگی، انرژی، شوق و توان زندگی روزمره را کاهش می‌دهد. گذر از افسردگی دوره نوجوانی تا رسیدن به یک زندگی باکیفیت نیازمند توجه به این مشکل و برطرف کردن آن است.
منابع:
signs of depression in teens – bgca
۶ پاسخ
سلام خسته نباشید
دخترم ۱۴ سالشه و فکر میکنم علائم افسردگی داره. اما راضی نمیشه که بریم پیش روانشناس. نمیدونم چیکار کنم
سلام الهام جان
شاید به دلیل تصورات اشتباهی هست که در مورد مراجعه به روانشناس وجود داره. باهاش همدلی کنید و بهش بفهمونید که متوجه احساسات ناخوشایندش هستید. براش توضیح بدید که صحبت کردن با روانشناس به این معنی نیست که مشکل جدی یا غیر قابل حلی داره. یا میتونید جلسات مشاوره‌ی آنلاین رزرو کنید که از داخل خونه با مشاور صحبت کنه و حس راحت‌تری داشته باشه.
سلام
من یه پسر ۱۶ ساله دارم و مدتیه که پرخاشگر و منزوی شده. خیلی ناراحتم از این بابت. ممکنه این حالت‌ها تا چندین سال باقی بمونه؟
سلام سهیلا جان
درک میکنم. افسردگی میتونه برای اطرافیان هم نگران کننده باشه. تکنیک‌ها و روش‌های درمانی زیادی برای درمان افسردگی وجود داره. به روانشناس مراجعه کنید تا هم علائم رو بررسی کنن و هم روش درمانی مناسب رو شروع کنن.
سلام وقتتون بخیر
علائم افسردگی در نوجوانان پسر متفاوته؟ تا چه مدت طول میکشه؟
سلام مریم جان
علائم کلی همین مواردی هست که در مقاله ذکر شده. اما نشانه‌های افسردگی میتونه در افراد مختلف، متفاوت باشه. بستگی به شدت افسردگی داره و اینکه مسیر درمان رو تا چه اندازه پیگیری کنید.