اضطراب و افسردگی در نوجوانان یک مشکل رایچ و جدی است. در بازه سنی 13 الی 19 نوجوانان برای اولین بار تحت تاثیر شدید هورمون‌های جنسی قرار می‌گیرند و همزمان باید برای آینده و زندگی خود برنامه‌ریزی کنند و وارد جامعه شوند. در این مقاله علائم و نشانه‌های افسردگی در نوجوانان دختر را بررسی خواهیم کرد.
افسردگی چیست؟
افسردگی یک اختلال خلقی است که بر انگیزه، توجه و تمرکز، میزان اشتها و مهم‌تر از همه بر خلق تاثیر منفی دارد. علائم افسردگی به احساس غم و غصه ختم نمی‌شوند و تاثیرات زیادی در سراسر زندگی فرد دارد. برای اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر مقاله افسردگی چیست را مطالعه کنید.
علائم افسردگی در نوجوانان دختر چیست؟
علائم افسردگی در کودکان و نوجوانان تفاوت‌های زیادی با علائم افسردگی در بزرگسالان دارد. این موضوع به این دلیل است که کودکان و نوجوانان به اندازه کافی از مهارت‌های مقابله‌ای برخوردار نیستند که بتوانند احساسات خود را به خوبی متوجه شده و به درستی آن را بروز دهند. این موضوع فقط مربوط به دختران نیست و کودکان و نوجوانان به طور کلی علائم را به اشکال مختلفی بروز می‌دهند.
نکته: علائم تشخیصی افسردگی در نوجوانان تفاوتی با بزرگسالان ندارد اما شیوه بررسی علائم متفاوت است.
بیشتر بخوانید:
تغییرات رفتاری در افسردگی نوجوانان شامل چه مواردی است؟
ناراحتی و غصه یا بداخلاقی و لجبازی تا میزان زیادی بخشی از زندگی در دوره نوجوانی است. عوامل مختلف در کنار یکدیگر باعث می‌شوند تا کنترل احساسات برای نوجوانان دشوار باشد. در نهایت، در نظر داشته باشید که صرفا وجود علائم زیر به معنای وجود افسردگی نیست؛ اما می‌تواند به عنوان زنگ خطر مورد توجه قرار گیرد.
1- سرکشی، لجبازی یا رفتارهای ناسالم
عدم کفایت مهارت‌های مقابله‌ای برای درک و بروز احساسات باعث می‌شود تا نوجوانان به روش‌های غیرمعمول و ناسالم به بروز احساسات خود متوسل شوند. رفتارهای سرکشی و لجبازی در نوجوانان معمولا با تلاش آنها در جهت کشف هویت خود شناخته می‌شود اما ماندگاری این رفتارها برای مدت طولانی می‌تواند به عنوان زنگ خطر در نظر گرفته شود.
2- خلق و عاطفه منفی ماندگار
همانطور که گفته شد، احساس غم و غصه در زندگی یک احساس طبیعی است. میزان تجربه این عواطف در نوجوانی معمولا بیشتر از معمول است. با این حال، ماندگاری تغییرات خلقی مثل غم یا خشم طولانی‌مدت می‌تواند به عنوان عامل خطر مورد توجه باشد.
3- مشکلات تحصیلی
یکی از تاثیرات افسردگی در زندگی افراد، کاهش شدید انرژی، توجه و تمرکز است. این موضوع در دوران مدرسه می‌تواند منجر به کاهش نمرات یا ضعف تحصیلی شود. فرار از مدرسه به دلیل امتحانات و انجام ندادن تکالیف هم می‌توانند تحت عنوان مشکلات تحصیلی مورد توجه باشند.
4- بی‌میلی به فعالیت
از دست دادن انگیزه و میل به انجام فعالیت‌های مختلف از نشانه‌های اصلی افسردگی است. این بی‌میلی باید فقط در مواجهه با فعالیت‌هایی که نوجوان از قبل دوست داشته و برای آنها انگیزه داشته موردتوجه باشد. دوری جویی از افراد مثل دوستان و آشنایانی که قبلا موردعلاقه نوجوان بودند، می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از بی‌میلی موردتوجه باشد.
5- فرار از بحث‌ها
ناتوانی در حفظ بحث‌های خانگی بدون خشم می‌تواند به عنوان یکی از نشانه‌های خستگی احساسی و زنگ خطری برای افسردگی در نظر گرفته شود.
6- استفاده از موادمخدر یا الکل
استفاده از موادمخدر، الکل یا سیگار توسط نوجوان برای هر والدی ترسناک و دورازذهن است. این رفتارها می‌توانند به عنوان رفتارهای خطرناک و نامسئولانه در تشخیص افسردگی موردتوجه قرار گیرند.
7- عزت نفس کم
کاهش شدید عزت نفس یکی از علائم اصلی افسردگی است. نوجوانان، مخصوصا نوجوانان دختر در سنین بلوغ به طور طبیعی ممکن است نشانه‌های کاهش عزت نفس را از خود بروز دهند. این علائم در صورتی که با افسردگی همخوان باشند، می‌تواند به عنوان نشانه موردتوجه باشد. برای مثال احساس گناه کاذب یا توجه افراطی به گذشته همراه با عزت نفس کم می‌تواند از نشانه‌های افسردگی باشد.
8- اعتیاد به تلفن همراه
دوری جویی فعال از افراد و جمع‌ها می‌تواند با اعتیاد به تلفن همراه خود را نشان دهد. با توجه به رشد مصرف تکنولوژی در زندگی روزمره و کاهش سن استفاده از تلفن همراه، تفاوت قائل شدن بین وابستگی و اعتیاد در توجه به این نشانه ضروری است.
9- بی‌مسئولیتی
بی‌توجهی به آینده یا زندگی به همراه علائم منفی خلقی در اختلال افسردگی می‌تواند منجر به بی‌مسئولیتی فرد نسبت به خود، فعالیت‌ها و مخصوصا آینده‌بینی خود شود. این موضوع در نوجوانان پررنگ‌تر است و از آنجایی که این سن در تحصیلات و حرفه آنها نقطه حیاتی‌ای است، توجه به این مسئله از طرف والدین اهمیت زیادی دارد.
10- خشونت
خشونت به عنوان یک رفتار جانبی یا اجتنابی برای فرار از احساس غم و غصه شناخته می‌شود. این موضوع در نوجوانان پررنگ‌تر است و خشونت لفظی یا فیزیکی می‌تواند به عنوان نشانه بررسی شود.
11- اخلال در چرخه خواب
افسردگی به عنوان یک اختلال خلقی تاثیر منفی مستقیم بر سلامت خواب دارد. فارغ از اختلالات خواب یا بیماری‌هایی که ممکن است منجر به اخلال در چرخه خواب شود، این نشانه می‌تواند به عنوان یکی از نشانه‌های اصلی افسردگی در نوجوانان دختر موردتوجه باشد.
12- تغییر در میزان اشتها
دختران جوان بیشترین آمار ابتلا به اختلالات خورد و خوراک را دارند. پرخوری عصبی و بی‌اشتهایی عصبی دو مورد از رایج‌ترین اختلالات خورد و خوراک هستند که بیشتر از نیمی از مبتلایان، قبل از شروع دوره این اختلال، مخصوصا در دوره نوجوانی به افسردگی مبتلا بوده‌اند.
بیشتر بخوانید:
13- دردهای بدنی بی‌دلیل
دردهای روان تنی یا سایکوسوماتیک به عنوان نشانه اصلی انواع مختلف افسردگی موردتوجه هستند. نوجوانان در سنین رشد ممکن است به دلیل کارکرد هورمون‌های رشد دردهای استخوانی زیادی تجربه کنند. به همین دلیل تفکیک دردهای طبیعی رشدی از دردهای بدنی بی‌دلیل اهمیت زیادی دارد. دردهای روان تنی می‌توانند در اعضا و نقاط مختلف بدن رخ دهند، اما دردهای مربوط به رشد محدود به استخوان و مفاصل هستند.
14- انتقاد ناپذیری
یکی از عوارض عزت نفس کم مخصوصا در نوجوانان، ناتوانی در پذیرش انتقادات است.
افسردگی در نوجوانان با بزرگسالان چه تفاوتی دارد؟
مهم‌ترین تفاوت افسردگی در نوجوانان با بزرگسالان، میزان خشم در آنها است. ناتوانی در پردازش غم و غصه‌ای که ممکن است به دلایل مختلف یا به دلیل تغییرات هورمونی و بیولوژیکی ایجاد شده باشد، منجر به ایجاد خشم شدیدی در نوجوانان می‌شود که اکثر اوقات حتی هدفی برای آن وجود ندارد.
از طرف دیگر، نوجوانی دوره زمانی کشف و شکل‌دهی به هویت است. به همین دلیل نوجوانان میل زیادی به تجربه فعالیت‌های مختلف به اشکال مختلف دارند. این میل به کشف هویت می‌تواند منجر به میل به مخالفت غیرمنطقی با والدین شود. به نوعی نوجوانان سعی دارند تا با به دست گرفتن کنترل زندگی خود، خود را بهتر بشناسند.
درک نشدن این موضوع از طرف والدین می‌تواند منجر به سرکشی و رفتارهای خطرناک از طرف نوجوان شود.
چرا نوجوانان دختر دچار افسردگی می شوند؟
میزان ابتلا به افسردگی در زنان و مردان بزرگسال، (به استثناء اختلالاتی که زنانه هستند) تقریبا برابر است؛ اما دختران نوجوان نزدیک به سی درصد بیشتر از پسران به افسردگی مبتلا می‌شوند.
یکی از دلایلی که قبل از هرچیزی موردتوجه قرار می‌گیرد، تغییرات شدید هورمونی در دختران نوجوان است. در کنار این موضوع، زنان به طور کلی حساس‌تر هستند. اسکن‌های مغزی کودکان نشان می‌دهد مغز دختران و پسران تا حدود زیادی شبیه به یکدیگر کار می‌کند؛ در حالی که اسکن مغزی نوجوانان تفاوت‌های زیادی نشان می‌دهد.
اصلی‌ترین تفاوت در اسکن مغزی دختران و پسران نوجوان، سرعت پردازش احساسات است. مغز دختران نزدیک به ده برابر سریع از پسران احساسات را پردازش می‌کند که منجر به حساسیت بیشتر آنها نسبت به احساسات می‌شود. ورود از دوره کودکی به دوره نوجوانی و افزایش شدید توانایی و سرعت پردازش احساسات می‌تواند دلیل دیگری برای ابتلای بیشتر دختران به افسردگی باشد.
کمبود حمایت اجتماعی، به عنوان یکی از دلایل ابتلا و رشد افسردگی موردتوجه است. این موضوع برای نوجوانان پررنگ‌تر است و آنها برای پشت سر گذاشتن این دوره سخت زندگی، به حمایت پررنگ‌تر نیاز دارند.
والدین چگونه با افسردگی نوجوانان برخورد کنند؟
افسردگی اختلال تخریب کننده‌ای است که تاثیرات زیادی بر زندگی دارد. افسردگی در نوجوانان دختر می‌تواند با حمایت والدین کمرنگ‌تر شده یا از آن جلوگیری شود. در ادامه چند راهکار مهم و کلیدی را بررسی خواهیم کرد.
1- قاضی نباشید
نوجوانان به طور طبیعی میل به دوری جویی دارند. والدین به عنوان مستحکم‌ترین پایه‌های ارتباط اجتماعی، نقش پررنگی در بروز و تخلیه عاطفه و احساسات نوجوان دارند. بسیاری از نوجوانان به دلیل قضاوت شدن از طرف والدین به دلیل اشتباهات یا مشکلات، تصمیم می‌گیرند تا درباره آنها صحبت نکنند. یک والد حمایت‌گر، فارغ از اتفاقات کوچک و بزرگ بدون قضاوت کردن فرزند خود باید به وی اجازه تجربه کردن بدهد.
این نکته به معنای آزادی دادن بیش از حد یا عدم محافظت از نوجوان نیست؛ بلکه اعتماد به وی برای تصمیمات و فعالیت‌ها است. این اعتماد باید دوطرفه باشد و اولین قدم برای ایجاد اعتماد در نوجوان، شنیدن حرف‌های او و دوری کردن از نصیحت‌های مکرر است.
2- قانونمند باشید اما سختگیر نه
همانطور که گفته شد نوجوانان به میزان مشخصی از آزادی برای کسب تجربه و فرایند کشف هویت خود نیاز دارند. آزادی دادن افراطی تاثیرات منفی‌ای در آینده نوجوان خواهد داشت که اولین نشانه آن دور شدن نوجوان از خانواده است.
برای جلوگیری از این مشکلات، وجود مجموعه‌ای از قوانین مشخص در خانه، مربوط به فعالیت‌های مختلف ضروری است. این قوانین باید با در نظر گرفتن شرایط مختلف و با مشورت نوجوان تدوین شوند. از لحظه‌ای که این قوانین وضع شدند، شما مجری این قوانین خواهد بود و پایبندی به آنها اهمیت زیادی دارد.
بنابراین قوانین نباید پیچیده یا سختگیرانه باشند تا امکان پیروی از آنها وجود داشته باشد و در عین حال رضایت نوجوان و والدین نیز حفظ شود.
3- به شناسایی احساسات کمک کنید
همانطور که بارها در همین مقاله نیز اشاره شد، برخی عواطف، احساسات و رفتارها مخصوص به دوره نوجوانی هستند. با این حال، این موضوع به این معنا نیست که نیازی به توجه به آنها وجود ندارد.
این دوره با سردرگمی درباره مسائل مختلف مخصوصا احساسات، چالش خوبی برای تلاش در جهت شناسایی احساسات مختلف است. شما به عنوان والد می‌توانید با گوش دادن به حرف‌های نوجوان و منتقل کردن تجربیات خود به وی، نقش پررنگی در این دوره داشته باشید.
4- شما بزرگسال هستید!
بسیاری از والدین از نوجوان خود ناراضی هستند چون با رعایت موارد مختلف و رسیدگی به خواسته‌های وی، همچنان رابطه بین آنها عالی نیست! در این حالت باید به خاطر داشته باشید که این دوره سنی، یک دوره حساس در زندگی وی است و فشارهای مختلف اجتماعی و هویتی به سادگی قابل تحمل نیست.
در نهایت، نوجوان شما از این دوره خارج خواهد شد و با داشتن والد مسئولیت‌پذیر و حمایت‌گری مثل شما، عضو مهمی در جامعه خواهد بود. اما در حال حاضر، طی این دوره و با وجود بی‌منطق بودن وی، این وظیفه شما است که فرد بزرگ‌تر و عاقل‌تر باشید. به زبان ساده‌تر، لجبازی نوجوان خود را با لجبازی پاسخ ندهید.
درمان افسردگی در نوجوانان دختر
در صورتی که علائم افسردگی در نوجوانان دختر وجود داشته باشد، مانند تمامی افراد دیگری که به افسردگی مبتلا می‌شوند، روند درمان باید با کمک یک متخصص سلامت روان طی شود. علاوه بر این، برخی فعالیت‌های خانگی در کنار درمان یا در صورت خفیف بودن علائم مفید خواهند بود که در ادامه برخی از آنها را بررسی خواهیم کرد. (در مقاله‌ی «درمان افسردگی» بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.)
- صحبت رو در رو بین نوجوان و والد فواید زیادی برای سلامت روانی نوجوان دارد. فارغ از موضوع صحبت، وجود همچین محیطی برای گفت و گوی سالم باعث می‌شود تا زمینه برای شکل‌گیری یک رابطه سالم مهیا باشد. همچین گفت و گویی حداقل یک بار در هفته باید وجود داشته باشد.
- دوری جویی طبیعی‌ای که نوجوانان از خود بروز می‌دهند، می‌تواند زنگ خطری برای افسردگی در سنین بالاتر باشد. شما به عنوان والد با مقابله با این میل می‌توانید به وی کمک کنید. توجه داشته باشید که این مقابله به معنای اجبار وی برای حضور در جمع‌های مختلف نیست؛ اگر اصلا دوست ندارد در محیطی باشد، بهتر است که اصرار نکنید. با این حال، با ایجاد شرایط حفظ ارتباطات اجتماعی با دوستان و همسن و سالان می‌توانید به وی کمک بیشتری بکنید.
- اعتیاد به تلفن همراه معضل بزرگی در نسل جدید است. درست است که بسیاری از فعالیت‌های روزانه ما به تلفن همراه هوشمند وابسته است اما همچنان با ایجاد محیطی سالم و پرنشاط حتی برای چند ساعت، می‌توانید سد اعتیاد را شکسته و ارتباط بیشتری با وی داشته باشید.
- تشویق به شرکت در فعالیت‌های ورزشی، فوق برنامه یا مهارت‌هایی که برای وی جذاب هستند، روش خوبی برای وارد کردن نوجوان به جامعه است.
- توجه به موادغذایی و دوری از غذاهای مضر برای افسردگی قدم دیگری است که والدین می‌توانند برای سلامت جسمی و روان فرزند خود بردارند.
- در نهایت، در صورتی که حس می‌کنید این نکات کافی نیستند یا برای فرزند شما جواب نمی‌دهند، با مراجعه به متخصص سلامت روان می‌توانید راهکارهای تخصصی و منحصر به نوجوان خود را دریافت کنید.
شما می‌توانید از طریق پلتفرم پل با خدمات روانشناسی آنلاین از کمک بهترین متخصصین کشور بهره ببرید.
کلام آخر
افسردگی در نوجوانان دختر بیشتر از پسران است و با توجه کافی والدین قابل پیشگیری و درمان است. نوجوانان معمولا علائم غم و غصه خود را با خشم و لجبازی نشان می‌دهند که باعث می‌شود افسردگی برای والدین دور از ذهن باشد. با توجه به علائم ذکر شده در این مقاله می‌توانید نگرانی‌های خود را برطرف کنید و از نکات ذکر شده برای بهبود یا جلوگیری از افسردگی اقدام کنید.
منابع:
