افسردگی یک اختلال جدی به حساب می‌آید که خوشبختانه قابل درمان است. میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، از کودکان گرفته تا افراد مسن، درگیر افسردگی هستند. این بیماری مانع زندگی عادی در فرد می‌شود و رنج و مشقت زیادی برای او به همراه دارد. علاوه بر آن، اطرافیان و نزدیکان فرد هم به همان اندازه آزرده می‌شوند، به همین دلیل است که کمک به افراد افسرده از دغدغه‌ها و اولویت‌های نزدیکان این افراد به حساب می‌آید.
اگر فردی که دوستش دارید، افسرده است احتمالا شما هم درگیر طیف مختلفی از احساسات منفی مثل ترس، خشم، احساس گناه، ناراحتی و سرخوردگی هستید. تجربه این احساسات طبیعی است و غلبه و کنار آمدن با آنها کار راحتی نیست. گاهی فرد چنان درگیر بیماری عزیزش می‌شود که سلامتی‌اش به خطر می‌افتد.
از این روی باید توجه داشت که حمایت و مراقبت از فرد افسرده باید طبق اصول خاصی باشد. مثلا چطور باید با آنها برخورد کرد، چه موانع و حساسیت‌هایی وجود دارد و اینکه چگونه باید از شدت و بهبود بیماری مطلع شد. مهمتر از همه چطور بین مراقبت از خود و حمایت و کمک به افراد افسرده تعادل ایجاد کرد.
این مطلب برای رفع این دغدغه و نحوه کمک به افراد افسرده نوشته شده است. تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
درک فردی که دچار افسردگی شده است
بیماری افسردگی بیشتر از هر چیز فرد را دچار احساسات منفی، تاریک و مخرب می‌کند. تجربه و کنار آمدن با این احساسات و افکار برای شخص بسیار طاقت‌فرسا است و این سختی با درک نشدن از سوی دیگران به مراتب دشوارتر می‌شود. برای یک فرد افسرده، وجود شخصی که او را درک کند یک دلگرمی بزرگ محسوب می‌شود.
۱. افسردگی یک مشکل جدی است
افسردگی تنها ناراحتی و غم نیست، بلکه مانند خوره‌ای است که به جان فرد می‌افتد و انرژی، مثبت‌اندیشی، انگیزه و انرژی فرد را از درون می‌مکد. مقابله با آن چالش‌های خاصی دارد و تنها در یک چشم به هم زدن ناپدید نمی‌شود.
۲. علائم افسردگی را شخصی نکنید
یکی از مهمترین اصول در کمک به افراد افسرده این است که علائم آنها را شخصی‌سازی نکنید. اگر دوست، پارتنر یا عضوی از خانواده شما درگیر این بیماری است و از لحاظ عاطفی سرد شده و از شما فاصله گرفته مطمئن باشید که افسردگی دلیل آن است. مسئله شما نیستید و طبعا او هم نمی‌خواهد باعث آزردگی‌خاطر شما شود.
۳. فرد افسرده شخصیت تنبل و بی انگیزه‌ای ندارد
وقتی افسردگی گریبان‌گیر شخصی می‌شود، راهکارهای مقابله با افسردگی سخت و طاقت‌فرسا به نظر می‌رسد. فرد افسرده انرژی انجام فعالیت‌های خیلی عادی را نیز از دست می‌دهد اما این بدان معنا نیست که شخص مایل به بهبود نیست. در این موقعیت وجود فردی حامی، معتمد و صبور برای برداشتن قدم‌های اول بسیار تاثیرگذار است.
بیشتر بخوانید:
حدومرز هنگام کمک به افراد افسرده
هنگام کمک به شخصی که افسردگی دارد، دو چیز را فراموش نکنید:
۱. شما نمی‌توانید مشکل افسردگی را حل کنید
شما قهرمان یا متخصص درمان نیستید که مشکل عزیزتان را کامل برطرف کنید. شما مسئول ابتلای عزیزتان به افسردگی نیستید، نقش شما در این موقعیت حمایت، کمک و همراهی شخص افسرده است تا از کمک تخصصی و درمان اصولی استفاده کنید. برای کمک به افراد افسرده، این اطمینان را به آنها بدهید که می‌توانند تا حدی روی شما حساب کنند. بهبود افسردگی بیشتر از هر چیز به خود فرد بستگی دارد و نه امر دیگری.
۲. انکار حقیقت مشکلی را برطرف نمی‌کند
پنهان کردن مشکل، کوچک جلوه دادن آن یا بهانه‌تراشی درباره افسردگی مشکلی را حل نمی‌کند. فرد افسرده نیاز به درمان دارد و هر چه درمان دیرتر اتفاق بیفتد مشکل حادتر می‌شود.
شناخت علائم افسردگی
دوستان و خانواده اولین اشخاصی هستند که متوجه تغییر در فرد افسرده و ظهور علائم می‌شوند. به همین دلیل شناخت علائم و نشانه‌ها اهمیت زیادی دارد تا به موقع با این بیماری مقابله کنند. برخورد اولیه نزدیکان و نحوه ابراز نگرانی برای سلامت فرد می‌تواند فرد افسرده را برای درمان تشویق کند.
اگر نزدیکان شما دچار علائم زیر شد حتما اقدامی برای کمک به افراد افسرده انجام دهید:
- بی‌اهمیتی نسبت به همه‌چیز: از دست دادن علاقه نسبت به کار، تفریح و رابطه جنسی و به طور کلی هر فعالیتی که پیشتر برای فرد لذت‌بخش بود. گوشه‌گیری از دوستان، خانواده و فعالیت‌های اجتماعی از دیگر علائم به حساب می‌آید.
- نگرش مأیوس‌کننده و منفی نسبت به زندگی: روحیه فرد غمگین، تحریک‌پذیر، کم‌حوصله، انتقادی و نوسانی است. همچنین احساس ناامیدی و سرخوردگی می‌کند.
- دردهای فیزیکی مکرر و غیرعادی: فرد از سردرد، دردهای شکمی، کمردرد و دردهای عضلانی گله می‌کند. احساس خستگی و کوفتگی در طول روز و به خصوص پس از بیدارشدن از خواب از دیگر علائم است.
- اختلال در الگوی خواب: خواب بیش از حد یا بی‌خوابی از دیگر نشانه‌های افسردگی در نزدیکان است. همچنین فرد قاطعیت، حواس‌‌جمعی و حضور ذهن خود را از دست می‌دهد.
- اختلال در خوردن: کاهش اشتها یا افزایش شدید اشتها که منجر به کاهش وزن یا افزایش وزن در فرد می‌شود.
- مصرف الکل یا مواد مخدر یا مصرف بی‌رویه داروها: فرد برای تسکین حال بد سراغ مصرف مواد مخدر یا الکل برود یا برای خوددرمانی انواع داروها یا مسکن‌ها را مصرف کند. (در مقاله «نشانه‌های افسردگی» بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.)
چگونه با کسی در مورد افسردگی صحبت کنیم
گاهی صحبت و کمک به افراد افسرده سخت است. ممکن است فکر کنید بیان نگرانی‌ها و مشکلات خودتان او را عصبی، ناراحت یا بی‌اهمیت نشان دهد. بهتر است بدانید چه سوالاتی بپرسید و چطور حمایت خود را نشان دهید.
اگر نمی دانید چطور شروع کنید، چند پیشنهاد برای شما داریم. البته به خاطر داشته باشید که گوش کردن اهمیت بسیار بیشتری دارد. لازم نیست فکر کنید همان موقع مشکل افسردگی عزیزتان را برطرف می‌کنید بلکه با صحبت کردن و گوش دادن به او کمک بسیاری به بهبود او می‌کنید.
استمرار خود را در کمک به افراد افسرده حفظ کنید. افراد افسرده به انزوا و گوشه‌گیری برمی‌گردند. اگر قصد کمک به آنها را دارید مدام به آنها یادآوری کنید کنارشان هستید و نگران حالشان هستید.
شروع مکالمه سخت‌ترین بخش ماجرا است. برای شروع میتوانید از چند جمله زیر استفاده کنید:
- مدتی است که شدیدا نگران حال تو و خودت هستم.
- احساس می‌کنم این مدت تغییر کرده‌ای و می‌خواستم مطمئن شوم حالت خوب است.
میتوانید چند سوال زیر را هم بپرسید:
- این احساسات از کی شروع شد؟
- آیا اتفاقی افتاده که باعث شده چنین احساسی داشته باشی؟
- چطور می‌توانم به تو کمک کنم؟
- آیا به درخواست کمک حرفهای فکر کرده‌ای؟
چند نکته هنگام صحبت و کمک به افراد افسرده
هنگامی که با شخصی که مبتلا به افسردگی است صبحت می‌کنید، حساسیت موقعیت را درک کنید. شنیدن برخی جملات رایج برای آنها دلگرم‌کننده است. گفتن برخی دیگر از جملات ایده جالبی نیست. در ادامه به آنها اشاره کرده‌ایم:
چیزهایی که میتوانید برای دلگرمی به آنها بگویید:
- تو تنها نیستی و من در این دوره سخت کنارت هستم.
- شاید الان باورش سخت باشد، اما این دوران سخت هم می‌گذرد.
- لطفا به من بگو برای بهتر شدن حالت چه کنم؟
- حتی اگر کاملا احساسات تو را درک نکنم، می‌خواهم بدانی برایم مهم هستی و تلاش می‌کنم به تو کمک کنم.
- تو برایم مهم هستی.
برای داشتن رفتار صحیح با فرد افسرده، این جملات را به آنها نگویید:
- همه این افکار و احساسات فقط در ذهن تو چنین است.
- همه افراد مشکلات خودشان را دارند.
- سعی کن به نیمه پر لیوان نگاه کنی.
- من نمی‌توانم کاری برایت کنم.
- خودت را از این مخمصه بیرون بکش.
- تو چیزهای زیادی داری که باید قدردانشان باشی.
خطر خودکشی در افراد دچار افسردگی واقعی است
شاید باورش برای شما سخت باشد که یکی از عزیزان شما که به افسردگی مبتلا است به فکر خودکشی یا آسیب‌رساندن به خودش باشد. اما این افکار در بین افراد افسرده رایج است چون تصمیم‌گیری، قضاوت و رفتارهای روانشناختی درستی ندارند. علاوه بر این درد و رنجی که تحمل می‌کنند برایشان طاقت‌فرسا است و ممکن است مرگ را راهی برای پایان دادن به این درد بدانند. البته با دانستن علائم و نشانه‌ها و کمک به موقع میتوانید کمک شایانی به آنها کنید.
علائم و نشانه‌های خطر خودکشی در فرد افسرده عبارتند از:
- صحبت درباره مرگ، خودکشی یا آسیب رساندن به خود
- بیان احساسات ناامیدی، سرخوردگی و تنفر از خود
- رفتارهای مخاطره‌آمیز و آسیب‌زننده
- خداحافظی و حرفهای پایانی با عزیزان
- جستجو و پنهان‌کردن دارو، اسلحه یا وسیله‌ای برای خودکشی
- احساس آرامش ناگهانی بعد از افسردگی
اگر این علائم را در عزیز خود مشاهده کردید حتما در این باره با آنها صحبت کنید. نگرانی خود را ابراز کنید و مراقب آنها باشید. در این باره مستقیما با آنها صحبت کنید و سعی کنید او را تشویق کنید که درمان را آغاز کند. اگر در شرف اقدام به خودکشی هستند آنها را تنها نگذارید. برای تماس فوری با اورژانس اجتماعی در تماس باشید.
شماره تلفن 123 مربوط به اورژانس اجتماعی است که علاوه بر خدمت رسانی در محل در حین خطر، برای صحبت و مشاوره گرفتن در مواقع اضطراری نیز میتوانید از آنها کمک بگیرید.
نحوه برخورد با فردی که دچار افسردگی است و در برابر کمک دیگران مقاومت می‌کند
هنگام کمک به افراد افسرده باید تشویق آنها به درمان را در اولویت قرار دهید. شما نمی‌توانید افسردگی او را درمان کنید بلکه می توانید به او کمک کنید. فرد افسرده انرژی و انگیزه کافی برای کارهای ساده مثل گرفتن وقت دکتر را هم ندارد. از طرفی چون عمیقا ناامید است درمان را بی‌فایده می‌داند، پس سعی کنید تشویق و همراهی لازم را برای کمک به درمان داشته باشید.
اقدام به درمان، اولین و مهمترین گام در کمک به افراد افسرده است. اگر فرد مقاومت کرد از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- یک مراجعه معمولی به پزشک عمومی را توصیه کنید. شاید فرد نسبت به ملاقات با روانشناس یا روانپزشک مقاومت نشان دهد، پس درباره پزشک خانوادگی یا عمومی مقاومتی نیست. پزشک می‌تواند علل بیماری افسردگی را از منظر پزشکی و حرفهای توضیح دهد و فرد را به روانشناس یا روانپزشک ارجاع دهد.
- برای اولین دیدار با روانشناس یا روانپزشک، در جلسه همراه او باشید. پیداکردن روانشناس مناسب آزمون و خطا است و ممکن است کمی زمان ببرد اما حضور شما می‌تواند برای فرد کمک بزرگی باشد.
- با فرد افسرده صحبت کنید و از او بخواهید اگر علائم و تغییرات خاصی را مشاهده کرد به متخصص اطلاع دهد. مثلا هنگام تاریکی یا آخر شب روحیه خوبی ندارد و احساس بدتری دارد.
حمایت از درمان افراد دچار افسردگی
همانطور که گفتیم هنگام کمک به افراد افسرده، هدف اصلی همراهی و حمایت شما برای تشویق وی به درمان است. درمان و مقابله با افسردگی چالش برانگیز است و شما میتوانید بدون چشم‌داشت به او کمک کنید و از او حمایت کنید. صبور، مهربان و باحوصله باشید. نوسانات خلقی و روحیه پایین افراد افسرده برای خودشان نیز طاقت‌فرسا است. پس با حضور خود از این سختی بکاهید.
هر کمکی که فرد نیاز دارد را فراهم کنید. سعی کنید ساعات ملاقات متخصص، گزینه‌های درمانی، داروها و روتین روزانه و مراقبتی را به فرد یادآوری کنید و تا حد امکان او را همراهی کنید.
توقعات منطقی داشته باشید. روند بهبود و درمان افسردگی زمان‌بر و اغلب طولانی است. صبر داشتن اهمیت زیادی دارد و درمان یک شبه اتفاق نمی‌افتد.
خودتان نمونه‌ای برای زندگی بهتر باشید. سعی کنید رژیم غذایی سالم، دید مثبت و برنامه ورزشی داشه باشید و فرد افسرده را با خود همراه کنید.
آنها را در کار سهیم کنید. مسئولیت‌های کوچک و کارهای سبک را به آنها بسپارید و از این فرصت برای گفتگو استفاده کنید.
بیشتر بخوانید:
مراقبت از خودتان را فراموش نکنید
میل درونی و غریضی ما برای حل مشکل عزیزانمان طبیعی است. شما نمی‌توانید افسردگی شخصی را درمان یا کنترل کنید، اما میتوانید از خودتان مراقبت کنید. همانطور که بهبود و درمان فرد افسرده اهمیت دارد، مراقبت از خودتان هم اهمیت دارد. اگر در فشار روحی باشید نمی‌توانید به کسی کمک کنید.
حرف خود را بزنید. اگر شخص مضطرب و افسرده شما را ناراحت کرد یا ناامیدتان کرد، دراین‌باره با او صحبت کنید. به یاد داشته باشید که صبحت صادقانه در هر ارتباطی کمک‌کننده است. اگر در سکوت رنج می‌برید، باید بدانید که این احساسات منفی قوی‌تر می‌شوند و بیشتر شما را آزار می‌دهند. قبل از اینکه این احساسات سرکوب‌شده همه چیز را بدتر کنند در فرصت مناسب صحبت کنید.
حدومرز تعیین کنید. شما نمی‌توانید تمام زندگی خود را فدای کمک به افراد افسرده کنید. ساعات و فعالیت‌های مشخصی برای کمک در نظر بگیرید. به یاد داشته باشید با از خودگذشتگی به خودتان هم آسیب می‌زنید و کمکی به فرد افسرده نمی‌کنید. شما روان‌درمانگر نیستید پس توقع زیادی از خود نداشته باشید.
روند عادی زندگی‌تان را ادامه دهید. البته که کمک به شخصی افسرده روی برنامه روزمره شما تاثیر می‌گذارد اما سعی کنید به برنامه، قرارها و فعالیت‌های خود رسیدگی کنید. اگر به همراهی فرد افسرده نیاز داشتید و او قادر به ملحق شدن به شما نبود میتوانید شخص دیگری را جایگزین کنید.
درخواست کمک کنیدلازم نیست وارد جزئیات شوید. همین که درباره احساسات خود با فردی که شما راقضاوت نمی‌کند صحبت کنید کافی است.
کلام آخر
کمک به افراد افسرده، حساسیت و دشواری‌های خود را دارد. قطعا ابتلای یکی از عزیزان فرد به افسردگی بسیار مشکل است و رنجی که این افراد متحمل می‌شوند به اطرافیان هم منتقل می‌شوند. شخص مبتلا به افسردگی نیاز به کمک اطرافیان دارد. در صورتی که این کمک اصولی و همراه با حفظ سلامت روان خود شخص باشد می‌تواند تاثیر بسیار زیادی روی درمان تخصصی داشته باشد. در این مطلب به شرح کامل این اصول مراقبتی پرداخته‌ایم.
منابع:
۶ پاسخ
سلام
تنها گذاشتن فرد افسرده میتونه خطرناک باشه؟ چند درصد ممکنه به خودش آسیب بزنه؟
سلام الهام جان
به نوع و شدت افسردگی بستگی داره. باید به پزشک یا روانشناس مراجعه کنید تا شدت بیماری رو فرد متخصص تشخیص بده. اگر شدید هست ممکنه تمایل به آسیب زدن به خود هم وجود داشته باشه.
سلام
خسته نباشید
مشخصات فرد افسرده دقیقا چه مواردی هست؟ یکی از دوستانم مدتیه که مثل قبل نیست و مطمئن نیستم که به افسردگی مبتلا شده یا نه.
در مقاله «نشانه‌های افسردگی» راجع به نشانه‌ها صحبت کردیم. احساس بی‌انگیزگی عمیق، انفعال، حس پوچی، کند شدن رفتارها میتونن نشانه‌های افسردگی باشن. به طور کلی افسردگی چهره نداره و ممکنه از روی ظاهر نشه تشخیصش داد.
سلام وقتتون بخیر
خواهر من یک ساله که درگیر افسردگی هست. به صورت دوره‌ای علائمش شدت پیدا می‌کنه و گاهی هم بهتر میشه. خیلی ناراحتم و نمیدونم چیکار میتونم بکنم براش.
سلام مریم جان
وقت شما هم بخیر
باید به فرد متخصص مراجعه کنید. شاید نیاز باشه دارو دریافت کنن. کنارشون باشید و برای شروع جلسات روان درمانی ازشون حمایت کنید. پروسه‌ی درمان افسردگی ممکنه زمان بر باشه.