بسیاری از زنان تغییرات شدید خلقی قبل از چرخه تخمک‌گذاری را تجربه می‌کنند. PMS یا سندرم پیش از قاعدگی به عنوان یک تشخیص بالینی نسبتا شناخته شده است. PMDD یا افسردگی قبل از پریود اختلال دیگری است که نزدیک به 5 درصد از زنان را درگیر می‌کند. در این مقاله این اختلال خلقی و نشانه‌های آن را بررسی خواهیم کرد.
افسردگی قبل از پریود چیست؟
اختلال ملال پیش از قاعدگی، در دهه گذشته به لیست اختلالات بالینی روانشناختی اضافه شده است. این اختلال شامل علائم خلقی و جسمانی است که قبل از شروع پریود بروز پیدا می‌کنند.
علت بروز افسردگی قبل از پریود چیست؟
عوامل محیطی شامل استرس، سابقه تروما یا آسیب در روابط میان فردی، تغییرات فصلی و رفتارهای جنسی به عنوان عوامل قدرتمند در بروز و شدت افسردگی قبل از پریود شناخته می‌شوند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند نزدیک به 50 درصد کسانی که از اختلال افسردگی پیش از قاعدگی رنج می‌برند، مادر آنها نیز در سنین جوانی با همین مشکل مواجه بوده است. علاوه بر این، نزدیک به 80 درصد کسانی که مبتلا به این اختلال هستند، حداقل یک نفر در خانواده درجه دو و سه (خاله، خواهر زاده، دخترخاله) نیز مبتلا به این اختلال است. بنابراین این اختلال توارث پذیر است و زمینه ژنتیکی نیز تاثیر زیادی دارد.
بیشتر بخوانید:
چه کسانی بیشتر مستعد افسردگی قبل از پریود هستند؟
بر اساس پژوهش‌ها، زنان 20 الی 30 ساله که روابط بین فردی ناسالمی دارند یا در معرض استرس شدید هستند، بیشتر از بقیه افراد در معرض ابتلا به این اختلال هستند. علاوه بر این هورمون‌های جنسی، به عنوان یک عامل قدرتمند در ابتلا در نظر گرفته می‌شود. از طرف دیگر، هورمون سروتونین و تاثیراتی که در هفته منتهی به پریود بر مغز و بدن دارد نیز عامل مهم دیگری است.
وجود سابقه اختلال خلقی در خانواده درجه یک و دو، تجربه PMS برای مدت طولانی و وجود بستگان از خانواده مادری که به افسردگی قبل از پریود مبتلا هستند، عوامل دیگری هستند که ریسک ابتلا را افزایش می‌دهند.
افرادی که از داروهای هورمونی برای درمان سندرم تخمدان تنبل یا برای جلوگیری از حاملگی استفاده می‌کنند، به میزان قابل توجهی از ابتلا به این اختلال در امان هستند. از طرف دیگر، زنانی که درمان‌های مختلف برای حاملگی را تجربه می‌کنند، به دلیل افزایش سطح هورمون‌ها در معرض خطر قرار دارند. از آن‌جایی که در این شرایط، این داروهای هورمونی مستقیما مقصر ابتلا هستند، قطع مصرف آنها بلافاصله علائم را از بین می‌برد. (البته که قطع یا مصرف داروها کاملا باید زیر نظر پزشک باشد؛ بنابراین اگر علائم افسردگی پیش از قاعدگی را در خود احساس می‌کنید، ابتدا آن را با پزشک خود در میان بگذارید.)
نشانه‌های افسردگی قبل از پریود
در مجموع 7 شاخص برای تشخیص گذاری افسردگی قبل از پریود وجود دارد که هر کدام از آنها شامل چند نشانه می‌شوند. در ادامه همه نشانه‌ها را بررسی خواهیم کرد.
شاخص 1
در اکثر چرخه‌های قاعدگی، حداقل پنج نشانه باید در هفته آخر منتهی به شروع قاعدگی وجود داشته باشد، ظرف چند روز پس از شروع قاعدگی به سمت بهبودی رفته و در هفته پس از قاعدگی به شدت کاهش یابند یا از بین بروند.
شاخص 2
حداقل یک مورد از نشانه‌های زیر باید وجود داشته باشد:
- ناپایداری عاطفی محسوس (نوسانات خلقی شدید؛ مثل غم و غصه شدید یا گریه ناگهانی یا حساسیت شدید به طرد میان فردی)
- تحریک پذیری یا خشم محسوس یا افزایش تعارض‌های میان فردی
- خلق افسرده محسوس، احساس ناامیدی، یا افکار درباره محکوم کردن خود (گناهکار دانستن خود درباره مسائل مختلف)
- اضطراب، تنش محسوس یا برانگیختگی (کفری بودن)
شاخص 3
حداقل یک مورد از علائم زیر باید وجود داشته باشند؛ به صورتی که در مجموع با علائم قبلی، به پنج نشانه برسند:
- کاهش علاقه به فعالیت‌های محبوب
- ناتوانی در تمرکز
- رخوت و خستگی مفرط یا فقدان انرژی
- تغییر محسوس در اشتها؛ مخصوصا پرخوری
- پرخوابی یا بی‌خوابی
- احساس عدم کنترل درباره مسائل مختلف
- نشانه‌های جسمانی (التهاب و ورم پستان، درد مفاصل و عضلات، احساس بادکردگی در تنه)
شاخص 4
نشانه‌های ذکر شده باید در کار، تحصیل یا فعالیت‌های اجتماعی تاثیر گذاشته باشند. مثلا منجر به مرخصی گرفتن از کار یا کنسل کردن مهمانی شده باشند.
بیشتر بخوانید:
شاخص 5
در صورتی که نشانه‌ها در قالب تشدید علائم اختلال خلقی دیگری باشد، تشخیص PMDD صحیح نخواهد بود. برای مثال شدت یافتن علائم افسردگی اساسی در چرخه قاعدگی.
شاخص 6
علائم موجود در شاخص 1 و 2 باید حداقل در دو چرخه قاعدگی پشت سرهم وجود داشته باشند. در صورتی که طی یک دوره شش ماهه، علائم در دو چرخه وجود داشته باشند اما پشت سر هم نباشند، تشخیص PMDD موقت خواهد بود.
شاخص 7
در صورتی که نشانه‌ها تحت تاثیر دارو، مواد یا بیماری پزشکی باشند، تشخیص گذاری منتفی خواهد بود.
اختلال PMDD چه تفاوتی با PMS دارد؟
تفاوت اصلی در تشخیص PMS در مقابل PMDD، عدم نیاز به تعداد حداقل نشانه برای تشخیص گذاری است. از طرف دیگر، تشخیص PMS بدون نشانه‌های خلقی صحیح است در حالی که اخلال در عملکرد خلقی برای تشخیص گذاری PMDD ضروری است.
بسیاری از افرادی که تشخیص PMDD دریافت می‌کنند، در گذشته PMS را نیز تجربه کرده‌اند؛ با این حال می‌توان گفت PMDD شبیه اما قدرتمندتر از PMS است. ماهیت نشانه‌ها در دو اختلال متفاوت است و همه کسانی که PMS را تجربه می‌کنند، در معرض ابتلا به PMDD نیستند.
تفاوت PMDD با سندرم قاعدگی دردناک (Dysmenorrhea)
بسیاری از علامت‌های جسمانی این دو اختلال مشابه یکدیگر هستند. برخی از افراد مبتلا به سندرم قاعدگی دردناک، علائم خلقی مشابهی نیز ممکن است تجربه کنند. با این حال، علائم در سندرم قاعدگی دردناک با شروع تخمک گذاری شروع می‌شوند در حالی که در اختلال افسردگی پیش از قاعدگی، علائم از یک هفته قبل از پریود بروز پیدا می‌کنند و با شروع تخمک گذاری از بین می‌روند.
درمان افسردگی قبل از پریود
با توجه به اینکه شرط تشخیص گذاری افسردگی قبل از پریود، عدم وجود ابتلای همزمان به اختلال خلقی دیگر است، معمولا داروهای ضدافسردگی در درمان استفاده نمی‌شوند. در برخی موارد و با شدت بسیار زیاد علائم، این داروها ممکن است تجویز شوند.
داروهای ضدحاملگی اورژانسی بیشترین تاثیر را در کنترل علائم افسردگی قبل از پریود دارند. این داروها معمولا تاثیر فوری بر علائم داشته و حتی می‌توانند از بروز علائم در چرخه پریود بعدی نیز جلوگیری کنند. با توجه به اینکه این داروها می‌توانند چرخه پریودی را به طور کلی به هم زده و منجر به مشکلات دیگری شوند، مصرف آنها حتما باید با مشورت پزشک متخصص باشد.
با توجه به دردهای بدنی و التهابات موجود در این اختلال، مسکن‌های قدرتمند ممکن است برای مقابله با این دردها تجویز شوند.
علاوه بر این، فعالیت‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند به عنوان درمان جانبی یا برای موارد خفیف مورد استفاده قرار گیرند. در ادامه این موارد را بررسی خواهیم کرد.
درمان افسردگی قبل از پریود در خانه
قبل از بررسی روش‌های درمانی افسردگی قبل از پریود در خانه، توجه داشته باشید که به غیر از داروهای هورمونی تاثیر بقیه انواع درمان می‌تواند تا سه چرخه پریودی زمان ببرد. به همین دلیل صبوری و استمرار در حفظ فعالیت‌ها اهمیت زیادی دارد.
۱ـ علائم را کند و کاو کنید
پژوهش‌های انجام شده درباره انواع اختلالات خلقی مربوط به پریودی نشان داد، در صورتی که علائم به صورت گذشته‌نگر بررسی شوند، نرخ ابتلا تا 50 درصد افزایش می‌یابد! به این معنا که وقتی افراد درباره علائم چرخه پریودی گذشته فکر می‌کنند، به دلیل شرایط نامناسب فعلی شدت آنها را بیشتر از آن چیزی که بود به یاد می‌آورند.
توجه به علائم و یادداشت کردن آنها در همان روز، باعث می‌شود تا پروسه تشخیص گذاری برای متخصص ساده‌تر شده و زودتر درمان موردنیاز را دریافت کنید. علاوه بر این، یادداشت و توجه به علائم به شما کمک می‌کند تا با خودشناسی درباره وضعیت روحی روانی و جسمی خود، ذهنیت واضح‌تری درباره نیازهای خود داشته باشید.
۲ـ رژیم غذایی مناسبی داشته باشید
فرآیندهای شیمیایی مغز و بدن تا میزان زیادی تحت تاثیر رژیم غذایی هستند. برخی مواد غذایی تاثیرات مثبتی بر این شرایط دارند و برخی دیگر می‌توانند علائم را تشدید کنند.
برای مثال، کلسیم و منیزیم دو ماده طبیعی هستند که تاثیر زیادی بر کاهش خستگی مفرط دارند. در صورتی که مصرف منظم این مواد غذایی برای شما دشوار است، می‌توانید از مکمل‌های غذایی نیز استفاده کنید.
با توجه به تاثیر هورمون سروتونین در این اختلال، دریافت میزان مناسبی از ویتامین سی و B6 تاثیرات مثبتی بر علائم دارند. مرکبات و به طور کلی‌تر میوه‌ها به همراه ماهی و بوقلمون، منابع غنی از این دو ویتامین هستند. مجددا، مصرف مکمل‌های غذایی حاوی این ویتامین تاثیرات مثبتی دارد.
برای اطلاعات بیشتر و جزئیات بیشتر می‌توانید مقاله غذاهای مضر برای افسردگی را مطالعه کنید.
۳ـ سبک زندگی سالم داشته باشید
جزئیات سبک زندگی معمولا به عنوان عامل اصلی در ابتلا به اختلالات مرتبط موردتوجه قرار نمی‌گیرد. با این حال، سبک زندگی می‌تواند نقش تشدید کننده یا کاهش دهنده علائم را داشته باشد.
نیم ساعت ورزش سبک روزانه حداقل پنج روز در هفته تاثیر زیادی بر سلامت جسمی، کاهش علائم منفی پریود و بهبود اختلال افسردگی پیش از قاعدگی دارد. توجه به رژیم غذایی و دوری از مواد غذایی مضر و روی آوردن به غذاهای سالم، علاوه بر تاثیر مثبت بر بدن، با افزایش میزان توجه شما به خود به پروسه خودشناسی و خودمراقبتی نیز کمک می‌کند.
توجه به سلامت خواب و مشخص کردن ساعت خواب و بیداری، حتی در دوره ابتلا به افسردگی پیش از قاعدگی با تنظیم میزان خواب باعث می‌شود تا خستگی مفرط کاهش یافته و بسیاری از نشانه‌های خلقی کنترل شوند.
دوری از استرس و اضطراب، چه با روش‌های آرامش‌بخش و چه با دوری فعالانه از عوامل استرس‌زا، تاثیر زیادی در سلامت روان دارد. مدیتیشن، تمرین تنفس و یوگا فعالیت‌هایی هستند که برای دوری از استرس مفید هستند.
بیشتر بخوانید:
۴ـ حمایت طلبی به کاهش علائم کمک می‌کند
برخورداری از حمایت اجتماعی در جلوگیری از ابتلا و تشدید علامت‌های انواع مختلفی از اختلالات سلامت روان تاثیر زیادی دارد. این حمایت اجتماعی می‌تواند از طرف همسر، خانواده یا دوستان باشد. توجه داشته باشید که در دوره شدت علائم، میل شدیدی در شما برای دوری از جمع‌ها و افراد وجود دارد و مقابله با آن و حفظ ارتباطات اجتماعی، هرچند سخت و دشوار، اما در بلندمدت برای کاهش علائم مفید است.
کلام آخر
اختلال افسردگی قبل از پریود یا ملال پیش از قاعدگی (PMDD) یک اختلال خلقی است که در زنان جوان شایع است. طی این اختلال، فرد مبتلا در هفته منتهی به پریود علائم خلقی و جسمی مختلفی را تجربه می‌کند که به شدت سلامت روان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
منابع:
